Гьер одомире гьисди доруние тирозу. Э сер е гъоб веноре оморени хубе коргьо,
э сер унигеи – зобуние. Гурунд бисдоге суьфдеи – одоми эз зиндегуни бэхш мивегинуь, оммо гурундте бисдоге дуьимуьн – жозе. Эн эни зен гьердуь гъобгьо пур бируьт энжэгъ э хубе коргьоревоз. Ижире бу Мария Шуминовне Мишиеве – Манечкей иму, муьгьбетлуье духдер, муьгьбетлуье зен ве хэгьер, хубтее деде ве келедеде, бофолуье хьовир ве гъуногъпересе зен. Мере воисдембу меслэхьэт сохде э
уревоз, оммо 9-муьн май 2022-муьн сал, э вэхд рафдеи «Уьлуьмсуьзе полк», у гье
бирден муьрд ве э дес эну дебу сирот бебе. И гурунде вирбиреини эри гьеммей иму ве жейле эри дин-догIотие жэгIмиет эн жугьургьой Пятигорск.
Ме гъэрор сохдем меслэхьэт сохде э муьгьбет-
луье неверевоз, э кук эн духдер энуревоз эн Ирине, э Артем Илизировевоз. У хундени э
Колледж эн полицие эки МВД.
У 14 салеи, ве неденишире э салгьо у лап жугьобдорлуьни ве данане гедеи. Пенж рузгьо
у зигьисдени ве хундени э колледж эн полицие. Оммо у сенигIэте гьеле не вихди.
— Туь вихдей четине сенигIэт. Туь вихдей хуьшдени туь енебуге келетегьо кумеки сохдет?
— Суьфде ме хуьшдениме вихдем и рэхьэ: мере гьеммише воисдембу чуьнки мере и сенигIэт бу, эже ме мидануьм кумеки сохде э одомигьо.
— Чуь жире хосиете туьре воисдембу э хуьшде параменд сохде?
— Жугьобдорлуьи, боворинлуьи ве рэхьми. Маня келедедейме лап рэхьмедуьле одо-
ми бу, мереш воисдени бире гье ижире рэхьмедуьл, чуьнки одомигьо хоют ве хуьрмет сохут мере, уре хуно.
— И лап тэгlрифлуьни, чуьки туь фурмуш нисе сохде ве гIуьзет сохдени келедедей хуьшдере. Кини игид туь э зиндегуни?
— Э сер эни пуьрсуьш ме жугьоб мидуьм фикир не сохде, келеи келебебейме Шуми Бенсионович Нахамов бебей келедедейме. Келедедейме омбор ихдилот сохдембу э товун
эну, у э уревоз эрклуь бирембу. У бэхшвегир эн Буьзуьрге довгIой Ватанини, гьэгъигъэ-
тлуье игид. Ме гьер сал, сер гуьрде эз чуьклеи классгьо, нуьвуьсденуьм доклад э товун
келеи келебебейме, ин Игид ме.
— Туь мидани кутэхьэ тегьер ихдилот сохде э иму э товун келеи келебебей туь?
— Неки мидануьм, оммо мие сохуьм. Э товун игидгьо мие дануьт ве фурмуш ние
сохут. Келеи келебебейме хьэсуьл омори э 1923-муьн сал э Дербенд. Кейки сер гуьрде
оморебу довгIо, у рафдебу гъэлхэнд сохде Ватан хуьшдере.
У связист бу, жугьоб дорембу эри довгIолуье ологъи ве и лап вожиблуь бу э овхьолет
довгIо. Гьемчуьн у желдлуь бэхш вегуьрдебу э гъовхогьо.
Эри вилеет иму и лап гурунде вэгIэдо бу, омборе кор сохде дануьсденуьтгьо мердгьо
э довгIо бируьт, омборгьо пуч биребируьт. Келеи келебебейме игидлуье гъовхобер бу, у
гъэлхэнд сохдебу Сталинграде, э Иран бу, кейки советски лешгергьо э унжо бируьт ве уш гъовхо бердембу. Келеи келебебей мере омборе бэхшгьои, ве гьеммей энугьо дошде оморени э кифлет иму – и миросигьой имуни, еровурди э товун гирошдигьо. Уре 16 бэхшгьои, гьисди орден эн Ватанлуье
довгIо. Гьемчуьн э кифлет иму дошде омори когьоз, комиреки келеи келебебейме эз довгIо
фуьрсоребу эри келеи келедедейме. Э унжо у ихдилот сохдени, чуьтам э рэхь ведабурраи офдори э куьнди Полтаве гьееки э 17 гъовхолуье хьовиргьой хуьшдеревоз. Ом-
боргьо эз угьо зинде мундет, оммо келеи келебебейме э нуботномей телеф бирегоргьо
не дебу, ве келеи келедедейме боворини бу, ки у зиндеи. У зинде мунди ве омори э хуне.
У эз гIэрей зиндегуни рафди э 2008-муьн сал. Э 2016-муьн сал э гIэзизе шегьер эн келеи
келебебейме э битехьэмгьой жугьургьо норе омори Сенгъ еровурди эри телеф биригьо
гъовхобергьо – хьэсуьл оморегоргьой эн Дербенд гьемчуьн эн Дербенди район. Э
и сенгъ еровурди нуьвуьсде омори нумгьой телеф бирегоргьо, эн мэгIлуьмсуьз нисд
бирегоргьо, вогошде оморетгьо эз довгIо ве песде муьрдетгьо э шолуме вэхд, кор со-
хдебируьтгьо эри хушхьоли эн Ватан хуьшде. Эри гьеммейки, и куьнд сохдебу Бесгъунире,
ве э хотур ки хьэсуьл омори деде-бебегьойме ве ме. Нум эну нуьвьсде омори э нумир
462. Ве ме эрклуь биренуьм э келеи келебеймеревоз.
— Ме боворини биренуьм, чуьки келеи келебебей туь, игид туь эрклуь мибисдо э ижире нишреревоз. Оммо э шолуме зиндегуни Шуми Бинсионович чуь сохдембу? Туь дануьсдени э товун эни. Мидани ихдилот сохде?
— Нум келеи келедедейме Роза бу, угьоре пенж гIэил бу.
Песде угьо рафдебируьт э Исроил ве келете биренки э унжо муьрдебируьт. Оммо те
рафдеи келеи келебебейме кор сохдембу э мэгIлуьмлуье шоробчилугъие совхоз. Дербенд гьеммише мэгIлумлуь бу э онгур кошде веровундеи хуьшдеревоз ве келеи келе-
бебейме пушобере корсох бу.
Гьер мигид у омбаракбу сохде оморембу ве э радио хунде оморембу хьэз оморенигьо
мэгIни эну. Келедедейме Маня гуфдирембу, чуьки келеи келебебейме зэхьметхогь ве
номуьслуье одоми бу, ве уре гьеммейки хьуьрмет сохдембу. Ини ижире бу келеи келе-
бебейме.
— Туь э ижире муьгьбетевоз ве эрклуьиревоз ихдилот сохдени э товун келетегьой хуьшде, чуь ме эрклуь биренуьм э ижире эрхэгьо-
ревоз. Ме дануьсденуьм, чуь гьеле э дуь рузгьой форигъэти, комигьоки туь
бирени э хуне, туь нубо сохдени.Туьре вэгIэдо бирени гьерчуь бисдо сохде бэшгъэй хундеи?
— Гереки дузире гуфдире, имуре лап омборе нубогьои ве не сохде угьоре гIэмел нисе
оморе, ве имуреш нисе воисде. Оммо мере лап хьэз оморени синов зере, рафденуьм э
секциегьо. И хьэз оморенигьо мерэгъ мени. Гьемчуьн мере хьэз оморени шекуьл кешире.
— И лап тэгIрифлуьни. Артем, чуь жире туь винирени биевгьой хуьшдере?
— Мере воисдени зигьисде э шолуми, эже нибу довгIо ве зобуни. Ве ме мозоллуье ве рэхьмедуьле одоми мибошуьм.
— Гье гьечи мибу, Артем, эгенер э гIуьлом гьсди ижире жовонгьо, туьре хуно.
Стелла Давыдова
