Гоф сохде э уревоз – хошини: вегуьрдени омбаре хубе хьэвесгьо. Денишире э у гьемчуьн лап хуби: раче жовоне зен, гуйге фурамори эз гъолуб журнал. Шинох бошит – Людмиле Сергеевне Шубаеве.

— Мила, туьре чуь раче нуми. У эри туь лап гуьнжолуьни. Иму гьеммейки эз вэхд гIэилиним, ве омбаргьо э товун эну вэхд мунди лап очугъэ еровурдигьо. Ихдилот сох, эже туь хьэсуьл оморей? Чуь э ер туь мунди эз вэхд гIэильети?

— Ме хьэсуьл оморем э гIэдотлуье кифлет, э Пятигорск. Эз гIэилиревоз э иловлей ме бу раче зенгьо: деде, келедедегьо, холегьо. Вэхд гIэильетиме лап бэхдлуь бу, э иловлей ме бируьт гъовумгьо ве куьнде одомигьой ме. Имуре дуьсдлуье кифлети. Кейки келе бирем, варасирем, эри чендгъэдери гъувотлуьни ве хьохьомлуьни э иловлей ме гьисдигьо одомигьо, сугьде бироргьо ве кухолегьо ве духдерхолегьой ме. Иму гьеммейки гьееки келе биребирим. Э дуьллерзиревоз э ер овурденуьм несиетгьой келебебе ве эн келедедегьой мере (хэйф, ме винирем энжэгъ е келебебере ве келе бирем э уревоз). Те имогьоиш мэхьшово сохденуьм вогошде э вэхд гIэильети ве э келетегьо доре пуьрсуьшгьо, вегуьрде диеш омбарте гъувот ве хьохомлуьи.

— Гъэгьтии мугьбет ве тигъэт э гIэили веди бирени э келете зиндегуни, ве эшкуново, чуьтам эн туь: туьре доре оморебу омбаре мугьбет ве тигъэт, ве у гье бирден э туь гуьре ведини. Ихдилот сох э товун деде-бебегьой туь.

— Бебей ме, Сергей Львович Шубаев, эз Догъистуни, эз Хасавьюрт. Э школьни салгьо э деде-беберевоз ве э бироргьоревоз гирошди э Ессунтуки. Деде, Галине Нуриловне Пейсахове, гирошди э Пятигорск э гIэильети э деде-беберевоз, э хэгьергьо ве бироргьоревоз. МэгIрифет э ме эз дедеи, эн тербиедорегор музык.

Бебе э зеверие технически соводиревоз, дешенди э ме гIэзипонимире ве параменд сохди гъувот хосиете. Деде-бебегьой ме гьеммише рэхь норембируьт ве гъувот дорембируьт мере э гьемме коргьо. Мере э угьоревоз герме ве бовориние гъэножогъигьои. Деде кумеки сохдембу, дорембу хьохьомлуье несигIэтгьо, гъувот дорембу мере э гурунде дэгъдэгъэйгьой эн зиндегуни! У хэгьергили мени, несигIэтдорегор мени. Дедей ме э одомигьо гьеммише венирени энжэгъ хубире. Гьечи ве имуреш э хэгьер Лианевоз хуте сохди.

Хьисоб сохденуьм, ки ме хьэсуьл оморем э зир мозоллуье астара! Кейки келе бирени, туь варасирени эри чендгъэдери туь мозол бири э деде-беберевоз, чуьтами бу мозоллуье гIэильети туь. Э е гофевоз мугьбет ве рэхьмире, гIэсуьлмендире, ве дуь екире хьуьрмет сохдеире, ме э хуьшде вердуш сохдем губкере хуно ве ежирейге зигьисде нисе воисде. Гье ижире хосиет дешенденуьм э гэилгьой хуьшде, э духдер Лидие ве э кук Марк. Келе сохде хубе одомире – и гьеррузине жофои, эз гIэрей дуьл ве жуьн.

Бебей ме – нишон мердьетини ве эн гъувотлуьи эри ме ве эри хэгьер ме. У гьеммише вихдембу корисохире, гоф не сохде! Чуьтам гьэгъигъэтлуье мерд, у дошдембу кифлет имуре, кор сохдембу омбар, ве гьеммише э ен иму мибу, хьозуьр бу гъувот доре э гьер овхьолет. У бу одоми, э ки мидануьсдуьт имид бире неки ме э хэгьеревоз, оммо ве гьемме гъовумгьой эну, хьэрмэхгьо ве шинохгьо.

— Чуьтам ме варасирем, хуней эн деде-бебей ишму гьеммише вокурде бу эри гьеммейки, деде-бебей туь лап гъуногъпересе ве дуьлдорение одомигьои.

— Эри, гьечи ве бу гьеммише. Э ер ме лап хуб мунди, чуьтам гьемклассигьой ме ве хьовиргьой бебе бежид кура бирембируьт э хуней иму хурде лезетлуье пироггьоре, комигьореки буьржуьндембу дедей ме. Э хуней иму гьовой герми ве динжи бу, ве у э хотур бебе-дедегьой ме бу, комигьореки хьэз оморембу гъобул сохде гъуногъгьоре. Се сали чуьтам угьо э имуревоз нисди. Пенжсалине боржбери эри зиндегуни эну очугъ сохди дорун мердьети ве эн гъувот энуре. Иму лап хэсрот биреним э товун эну. Э рафдеи беберевоз иму вир сохдейм эрхэре ве те имогьиш нисе дануьсденим вердуьш бире эки тозе гьэгъигъэтлуьи усуьз.

— Бебей туь ве гьейсэгIэтиш молох-дошдегори. Ме ни пуьрсуьм, комини чигьрет хосиет туьре хьэз оморени э де одомигьойге: туь эз и пушоте жугьоб доребири э сер эни пуьрсуьш. Э сал 80-сали эн Буьзуьрге довгIой Ватани мере воисдени эз туь пуьрсире: гьисдиге э кифлет ишму ветерангьо?

— Гьердуь келебебегьой ме бэхш вегуьрдебируьт э Дуьимуьн гIуьломие довгIо. Бебейхолуй ме эз тараф деде Нурил Рахмилович Пейсахов, коммунист бу еки эз бисдпенжгьозоригьо. Те довгIо бу сернуьш колхоз. Э 1941-муьн сал рафди э довгIо связист, гъэлхэнд сохдембу Софунлуье Кавказе ве Краснодарски улкере, шегьер Туапсе ве Майкопе. Бегьем сохди довгIоре э нум лейтенант ве уре доре оморебу орденгьо ве медальгьо. Бинелуье гъэрхунди эну бу гировунде ологъире э четин расире оморенигьо жигегьо.

Дедейхолу, Риве Ададивне, э гьемме гIэилгьой хуьшдеревоз межбур бу рафде э Буйнакск. Ве кейки келебебейме ералуь биребу э Майкоп, у эз гIэрей риз фронт рафдебу сер кешире уре э госпиталь. Бебейхолу ве дедейхолу келе сохде веровундет пенж гIэилгьой хуьшдере ве чор гIэилгьой эн бирор бебейхолуре. Бебейхолу э жогьили вихде оморебу хубтее усдо кор сохденигьо э доревоз э Кавказ. У хуте сохдембу жовонгьоре. Гъуьч сохдембу гъэдимие мебеле эн вэхд парчогьо, дошде оморетгьо э музейгьо ве э театргьой эн шегьер Грозный. Песде у эки мебельни фабрик вокурди цех эже сохде оморембу дивангьо ве тожгьо, э унжо у хуте сохдембу жовоне гIэилгьоре усдоети. Иму э товун келебебе Нурил омбаре хубе гофгьо шиновуьсдейм, оммо, хэйф, кейки ме хьэсуьл оморем у зинде небу.

Ме келе биребируьм э униге келебебревоз, э Лев Александрович Шубаеворевоз. Э 1941-муьн сал у 17 сале бу, уре воисдембу э довгIо рафде, оммо уре нисе вегуьрдембируьт э сереботи гIуьмуьрлуьгъи. Оммо э 1943-муьн сал, биренки 18 сале, у огол зере оморебу э довгIо. Синей эну пур бу э медальгьо ве орденгьоревоз. Иму э уревоз лап эрклуь бирембирим, кейки у вокурдембу угьоре ве рафдембу э парад 9-муьн май. Келебебе гьеммише э серворлуье жигегьо кор сохдембу: бу сервор эн комбинат гушди, песде эн консервни завуд э Хасавьюрт. Ве бэгъдовой гирошдеи э регион Кавминвод 30 сал бу сервор эн Горбыткомбинат э шегьер Лермонтов. Келебебе бу лап шоре зиндегуние ве гъувотлуье одоми. Кейки ме келе бирем, умогьой варасирем, ки лап омбар вегуьрдем эз у: дануьсде гоф сохде э одомигьоревоз, расире э пушо норе оморигьо везифегьо, тигъэтлуь бире, хьозуьр бире кумеки сохде э одомигьо е четине овхьолетгьо. Келедеде, Лидия Шалумовне, э вэхд довгIо кор сохдембу э лешгерие завуд. Бэгъдовой довгIо вохурди келебебере, ведарафди э шуьвер, зенди се кук ве дошде веровунди угьоре. Фегьм сохденки э песово, варасиренуьм: и ве гьисди гъувотлуье гъумолет ме, биней ме, куьк ме – эн одомигьо э келе жуьневоз ве дуьлевоз.

— Туь э ижире мугьбетевоз ве дуьллерзиревоз ихдилот сохдени э товун бебе-дедегьой хуьшде, келебебегьо ве келедедегьой хуьшде, ки варасиреним, эри чендгъэдери омбар угьо кори сохдет э сер туь, хосиет туь, божерени поисде э гъэршуй гьемме четинигьо – эз угьои. Туь эз келетегьой хуьшде вегуьрдейм хубтеире. Имогьой ихдилот сох э товун хуьшде: эже хундебири? Чуь кор сохдени туь?

— Ме хундебируьм лап хуб, омбар шекуьл кеширембируьм, гьеммише мерэгълуь бирембируьм э эдебиетевоз. Меселен, э физиологиеревоз ве э рачи сифетевоз ве эн жендек одоми. Хьэз оморембу фегьм сохде фильмгьо, э комигьоки игидгьо эз гIэдотлуье духдергьо чаруьсдембируьт э бикегьо. Гьеммей эни э ме кумеки сохди вихде сенигIэте. Ме хунде варасдем Пятигорски фармакологически универститете ве курсгьой косметолог-визажист. Омбаре салгьо кор сохдебируьм э доллокхонегьо, гьеммише зевер сохдембируьм сенигIэтлуье риз хуьшдере. Дирте вокурдебируьм курсгьой хуьшдере. Бинелуье тарафгьо эн курс ме – и макияж эри хуьшде ве психологие эн макияж. Оммо бинелуье кор ме – визажист-гример э меркезлуье каналгьо э ТВ.

— Э товун эни ве мере воисдени э туьревоз гоф сохде. Туь мэгIлуьмлуье визажист-гримери, кор сохдени э десдей хуьшдеревоз э уруссиетлуье телевидение э келе десде. Ме винирем омбаре сиротгьой туьре э мэгIлуьмлуье одомигьой имуревоз ве эз инжо гереки сохде эхирлуье фикир: туь лап хубе сенигIэткори. Ихдилот сох э товун эни: э товун кор, э товун десде, э товун эну, чуьтам гуьнжуьнде омори закулисни зиндегуни эн телевидение?

— Ме кор сохденуьм косметолог-визажист эз 20 сал омбарте. Деруьм э нуботномей эн десдей ТВ-визажистгьо ве гримергьо эн канал «Россия-1». Барасибер э боржбери «Хубтее стилист-визажист-2022». Мере доре оморебу дипломгьо эз Вячеслав Зайцев ве Александр Васильев. Гьемчуьн доре омори диплом «Лучшая представительница деловых женщин России в области индустрии красоты» эн гьеммеуруссиетие боржберигьо эн корлуье зенгьо «Бараси-2020» ве бэхш эн жэгIметлуье гъобулсохи «Суьрхине гъуьш».

Э бараси эн жофой визажист-гример дениширени миллионгьо, кейки сохде оморени съемке. ТВ-визажисте вожиблуьни дануьсде гьемме жирелуьгьоре ве тегьергьой кор сохдеире э камеревоз ве э товуш студиеревоз.

Ижире одомигьо мие гьис сохуьт хуьшдере э бегьеме мэгIлуьметие секонесуьзи, жейле э вэхд иму, кейки омбаргьо хьэрекети сохденуьт сохде пэхьникие съемке, веноре э интернет бирмундеире ве сироте эз зиндегуни одоми. Ижире чигьретгьой хосиет сохдени мере сенигIэтлуье корсох!

Ме деруьм э десдей сенигIэтлуье корсохгьо эн суьфдеи канал «Россия-1», оммо мере бежид огол зеренуьт э НТВ, э «Первый канал». И пушогьо вожиблуье хьуькуьметлуье концерт «Гъуллугъсохи э Уруссиет», эже эри верзуьшигьо э пушой Ватан одомигьоре эз гьеммей вилеет доре оморебу бэхш. Э концерт дебируьт десдегьо эз вилеетгьой СНГ ве эз де вилеетигегьо. Президент эн Уруссиетлуье Федерацие В.В.Путин хушдени ю нушу доребу э сегьне! Ишму фикир сохденит, чуьтами коре гировундебу гъуллугъигьой секонесуьзи ве чуьтами риз сенигIэтлуьи сеч сохдебу гьеммей энугьоре, ки кор сохдебу у руз?

Хуби кейки гьисди кор войге!

— Ихдилот сохит э товун жэгIмиетлуье кор ишму. Туь дери э клуб «Деловые женщины», э жире-бе-жирее мисволуье идорегьо, дорени гьовои усдое-классгьо. Эри хундегоргьой иму и лап мерэгълуьни.

– Ме деруьм э жэгIмиетлуье идоре «Деловые женщины России» ве бэхш вегуьрденуьм э гьемме мисволуье акциегьо комигьореки угьо гировунденуьт. Ме гьемчуьн кумеки сохденуьм э фонд «Жуьмуьсдеи – и зиндегунини». Гьер сал э Руз деде фонд э гуьнжо овурдени сиротлуье сессие эри дедегьо! Ме угьоре рач сохденуьм ве хубе хьоли.

— Мундениге туьре вэгIэдо бэгъдовой кор эри мерэгъгьо.

— Гьечи бири, ки сенигIэт хуьшдере ме вихдем гьелле э гIэили: вози сохденки э тикмегьоревоз, хос сохдембируьм угьоре, ве песде рач сохдембируьм э косметикей дедеревоз. Эзу товун сенигIэт ме – и ве гьисди мерэгълуьи ме! Чуьтам гуфдири гъэдимие китайски философ Конфусий: «Вих эри хуьшде коре э дуьл туь гуьре ве туь межбур нибоши е рузиш кор сохде э зиндегуни хуьшде».

Э жовони ме омбаре салгьо шекуьл кеширембируьм ве нэхч вечирембируьм шекуьлгьо.

— Э комини жигеи дин э зиндегуни туь ве кумеки сохдениге э келе сохдеи гIэилгьоре?

— Хьэрекети сохденуьм зигьисде э весиетгьой Офирегор гуьре ве дошде гIэдотгьой эн хэлгъ имуре. Хьэрекети сохденим веровунде гъэдотгьой имуре. Духдер ме мегьр биребу, и пушогьо э кук ме тфилин веноре омори. ГIэдотгьо неки муьхькем сохденуьт ологьгьоре э базургенде мироси имуревоз, оммо ве э гунжо овурденуьт бинере эри доре и верзуьшигьоре э нуботлуье эрхэгьо. Э эхир мере воисдени гуфдире гофгьой дедейхолуй мере эн Риве э товун эну, ки гереки хьэрекети сохде сохде гIуьломе хубте эз гIэрей гъилигъгьой хуьшде! Бэгъдовой эз гIэрей зиндегуни рафдеи одоми э товун эну мие муну энжэгъ хубе еровурди. Герек нисди хунде тефилегьо – хуте бош гоф сохде э дуьлевоз, руй биренки эки Офирегор!

Стелла Давыдова.

Тержуьме сохди Ильягуева А.