Тогlинноме «денишит э екиге одоми гьечуь, чуьтам туьре воисдени, эри чуьки денишуьт э туь» — суьрхине селигъэи эри одомигьо гьемме сенигlэтгьо, оммо эри медикгьо – суьфдеи нубот.
Эз гьемме гьевелине, духдир миё бу номуслуь ве селигъэлуь, рэхьменомуслуь ве эдеблуь. Вожиби – хэрекети сохде э кумеки дореи э нечогъ хуьшде, гье у нисди веровундеи гъэрхунди сенигlэткори хуьшдере, не бире «чуь хуьшг». Имбурузине игид иму гьэгъигъэт ижиреи э гьемме кор: ве э сенигlэткори хуьшде, ве гъэножогъи э куьндлуьегьой хуьшдеревоз. Руьхсет дит шинох сохде ишмуре э Изабелла Борисовна Мататова, мэгlлуьмлуье э Пятигорск духдир-гинеколог. Омборе нечогъгьой хуьшдере у кумеки сохди жунсогъи биреи. Омборгьо эз угьо э хотур чуьки эну бисдоруьт деде.
-Сер гуьрде воисдени эз динлуье пуьрсуьш: эже туь хьэсуьл оморей, эже гирошди гlэили туь, эже тербие вегуьрдей э комини школе?
-Хьэсуьл оморем ме э шогьнишон Догъисту Махачкале. Кейки ме бирем се сала, иму гьеммей кифлетевоз гирошдейм э Пятигорск. Э гье у зиёдгуьзелие шегьер-курорти ве гирошди гlэили эн ме, школеи салгьой мере гировундем э школе №16.
-Ихдилот сох э товней деде-бебей хуьшде. Эз комини жигегьои биней гъовум туь?
Э товней деде-бебей ме гlэмел миёв гуфдире гъэдерсуьз! Бебе ве деде – дуь кутэхьэ гоф, оммо чуь омборе гъэдуьри гьисди угьоре э гъисмет иму! Эн угьо товушлуье чигьрет ве ёргири э товун эн угьо гьеммише мимунуь э дуьл эн ме.
Деде хьэсуьл омори ве келе бири э Махачкале. У дарафди э хундеи вегуьрде э медицини институт, оммо, э хьэйфбери, у эз сеимуьн курс хундеире шенди э себеб зендеи келеи хэгьер мере. Ве духдир бире дедей ме гьечуь ве не дануьсди! Кейки э кифлет бири се гlэил (ме чуьклеи), деде дарафди э хундеи э заочни отделение э Плехановски академие э Москов, коминире барасилуь варасунде бегьем сохди. Бебе э гьемме кор кумеки сохди э у. Кеиге у ихдилот сохди, чуьки э гlэрей лекциегьо мере овурди, эри чуьки хурдеи шир дедере. Омборе вэхд у бу сернуьш хурекхуне №1. Деде бу гъувотлуье, довомлуье, гьуьнерлуье одоми, эз гурунди гирошдигьо э ловехэнде руйевоз. Бебе хьэсуьломорегор эз Буйнакск. У лап хуб варасунде бегьем сохди школере ве рафди э хуьшде ошугъ сохде Москове. Кейки уре бисдо 21 сал, сер гуьрди Келе довгlой Ватани. Суьфдеи гъовхо эну бу э е километр эз Кремль. Уре, студенте Артиллерийски академие нум Дзержинского, гьееки э хьисоби зенитке, фуьрсори э бун хундение корпус – эри нушудоре лап дуьруьжде налетгьо немецки авиацие э шогьнишон. Гъовхои хьисобе у сер гуьрди эз Истрински гlовидошдеи, эже зери у суьфдеи дуьшмени танке! Э вэхд довгlоре варасдеи у бири капитан. Гьемме зиндегуни хуьшде бебе кор сохди э буьлуьнде должностьгьо: серворлуье инженер нункомбинат, министр жофои резервгьо Догъисту. Уре, чуь бэхшвегире гъэлхэнди Москов, огол зери э мигlидгировундеи 50-сали Бараси, у бири бэхшвегир парад э Гъирмизине мейдон! Э 1997-муьн сал огол зере омори э юбилейни межлуьсгьо э гъозиегьо 850-сали Москов, эже у рафди э неверевоз Давидевоз (кук ме).
-Ки бу эшгъдорегор туь духдир биреи?
-Метлеб деде бу медицине, коминики гьечуь ве нисе дануьсди э жиге овурде, ведини ки гировунди э ме! Гьеле эз школеи вэхд мере хьэз омори ижире дерсгьо, чуьтам биологие ве химие.
Мерэгълуь бирем, беден одомире, жуьлзегьоре… Ве, гьебелки, унегуьре пуьрсуьш вихдеи сенигlэткори э пушой ме не поисди… Ме дарафдем э Кубански медицински академие ве варасунде бегьем сохдем уре э 1980-муьн сал э сенигlэткори «акушерство ве гинекологие».
-Эри чуь туь вихдей гье и специализацие? Гье и гьисди гурунде, оммо лап гъэдуьрдане жофо.
-Ме вихдем гье и сенигlэте, гьебелкине, эзу товун ки, чуьки у бу куьндлуь эри ме чуьтам эри зен, коминире тебиетевоз доре омори хьэсуьл овурде гlэилгьоре, зиёд сохде гъумолет эн инсоне…
Кумеки сохде э и тилисими, хос сохде эз гlэилсуьзи. Ве гьеле э акушерство ве гинекологие тенг бесдеи э терапиеревоз, ве хирургие – э е гофевоз гьемме медицина!
-Эже туь кор сохдей?
-Интернатуре ме гирошдем э Кисловодски гlэил зендение хуне, эже, э хотур чуьки несигlэт дорегоргьо, Смелова Н В (серворлуье духдир), Цырулина Л.Н. (сернуьш гинекологие) ве омборе екигегьо духдиргьо, ме вегуьрдем суьфдеи духдири синогъи. Эз 1981-муьн сал ме кор сохдем духдир-ординатор Пятигорски гlэил зендение хуне, эзуновлейге э зени консультацие №1, бири мере суьфдеи категория.
-Туьре келе гъэдер корисохи, экуьнди 40 сал. Бири ми э вэхд корисохи комининиге бигlэдотлуье гъозиегьо, очугъэ э ёр гуьрдение гъозиегьо?
-Ме кор сохдем экуьнди 38 сал. Гьелбетте, бири ве очугъэ э ёр мунденигьо гъозиегьо, ве гъозиегьо, кейки туь нисе дануьсде кумеки сохде. Гьемме э ёр не оморе. Оммо екире мидануьм гуфдире: гьер бо, кейки ме винирем барасигьой жофой хуьшдере – мозоллуье сифетгьо зенгьоре, комигьоре не мунди имид биреи деде, оммо туь мэгlлуьм сохде, чуьки угьо мибу деде, — ме варасиренуьм, чуьки дузи вихдем сенигlэткори!
-Гьисди ми туьре мерэгълуьи?
-Мерэгълуьи ме — мэгlнихуни. Гьебелки, у эз бебеи. Уре бу лап хубе сес, уре хьэз оморебу мэгlнигьо Леонида Утёсова, хунди частушкегьо э жугьури ве кумыкски зугьунгьо. Эз гlэли э хуне мэгlни хундейм, кими вэхд э гьовой гитаре. Э школе, эзуновлейге э институт ме мэгlни хундем э ансамбль. Мере омборте хьэз оморе романсгьо, эстрадни мэгlнигьо, екем джаз. Кеиге ме бирем бэхшвегир э кастинг «Сес 60+». Унжо ме шинох бирем э омборе мэгlрифетлуье одомигьоревоз. Э кимигьоревоз те имогьоиш дошдем дусдире.
-Чуь несиет туьре воисдени доре э жогьиле эрхэ?
-Э девр технически пушорафдеигьо, кейки интернет пур сохди ёгъин гьеммере, гьисди жугьоб э гьемме пуьрсуьшгьо, четини доре несиет… Оммо ме ми гуфдируьм гофгьоревоз е шогьире (э хьэйфкеши э ёр ме нисди нум эну):
Учитесь управлять собой,
Во всём ищите добрые начала,
И, споря с трудною судьбой,
Умейте начинать сначала.
Споткнувшись, самому вставать,
В себе самом искать опору.
При быстром продвижении в гору
Друзей в пути не растерять.
Не злобствуйте, не исходите ядом,
Не радуйтесь чужой беде,
Ищите лишь добро везде,
Особенно упорно в тех, кто рядом.
Не умирайте, пока живы!
Поверьте, беды все уйдут,
Несчастья тоже устают,
И завтра будет день счастливый!
Нуьвуьсди Стелла Давыдова
Тержуьме сохди Ильканаева И.
