Мере воисдени меслэхьэт сохде э у жонлуье илмлуье зеневоз э товней кифлет эну, э товун зиндегуни. Оммо Ирина Ашуровна Ханукаева э (духдери Ашурова) ихдилот сохди энжэгъ э товней куьндлуьегьой хуьшде, бинелуь э товун келеи бирор. Эз герме ёровурдегьо зен, хэгьер бирор, хьэрмэхьгьо мере нушу дори товушлуье шекил гье и одоми – у зигьисди э имуревоз: гешди, хос сохди, хьэрмэхь бири, кумеки дори, бегьем хуьшдере дори – гье у гьеле гьемме нисди, чуь гlэмел миёв гуфдире э товун Генадий Ашурович Ашуров.

Эз ёрбиёри Ирине Ханукаева, хэгьер ю

Воисдени сер гуьрде эз келебебе ве келедедей. У бири теклуье кук э севдегерие кифлет, келебебе эз лой бебе вегуьрди хубе э у вэхд данани: у бегьем сохди жэгlветэгъэ техникум э Астрахань. У бу эгъуьлменд ве омбор пушодирегор унегуьре, у бисдо рэхьбер жэгl хозяйство э Догъисту. Э фирегьуние сеутогъи хуне уре бу хьуькуьмлуье телефон. Гье и – э си салигьо. Э ки Келебебе те песини оморебу эри несигlэт дербендигьо.

Келедедей бири моднице ве гьэгъигъэтлуье гуьзел. Тербие вегуьрдегор эз уруси гlэилдениширегор, у дануьсди гьемме овосунегьоре ве хьэзево ихдилот сохди угьоре э невегьой хуьшде. Ве, гьелбетте, угьо дори хубе данани бебей мере Ашуре. У бегьем сохди хоригъуллугъсохие академие.

Э у вэхд соводлуье одомигьо, бири гlилм э гъэршуй боворини э дин-догlот. Бебе кор сохди э селекцие онгури ве ведешенди тозе жинс. Бебе лап хосди симфонически ве камерни гьовой музыке. Э хуне дебири омборе пластинкегьо э операгьоревоз мэгlлуьмлуье композиторгьо. Гьемме дивор бири пурлуь книггьоревоз жире-бе-жирее жанргьо: гlилмие мэхьшово, уруси классика, гьейвэхдине нуьвуьсдегоргьо.

Кейки бебе телеф бири э мошинихэребеи, лап омборе дербендигьо омори э битехьэим эну.

Бебе омбор дори бироргьой мере. Се бирор ме лап хуб варасде бегьем сохди хубе школе шегьере — №115. Келеи, Гена, бу лап жуьр-бе-жуьрее тарафлуь параменд: тербие вегуьрди э музыкальни школе э класс аккордеон, э шекуьли школе, тербие вегуьрди э спорт, дануьсди омборе зугьунгьо. У вегуьрди омборе баллгьо э дарафдеи э Астраханский мединститут, эз гъирогъ гешде гьемме гьемватанигьоре эз Догъисту. Гена бу нишоне кифлет эн иму. Гьеммей имуре воисдебу э уревоз пой кешире. Эри ме у бисдо дегиши телеф бире бебере ве возири лап дуьруьжде рол э гуьнжо овурдеи хуьшдени мере.

Кейки ме э школе рафдем бэгъдовой се бирор, комигьоки бируьт отличникгьо эз ме гузет сохдет гье ужире бирмунуши э данани.

Кейки деде мунди биезен, уре герекбу вокошире чор гlэиле. Гьердуь у вэхд тербие вегуьрди э университет. Гена, эз хундеи бэгъэй, сер гуьрди корисохи шекуьл кеширеи. Уре дори кор дуьбореден дузетмиш сохде келисере э Астрахански кремль. Э дузетмиш сохдеи иконегьоре, у офдори эз гьуьндуьри, оммо гьичиш чигъиши не бири. У гьегене кор хуьшдере сохди, оммо дирте гьегене офдори ве варасири, чуьки гереки поисде. У гъэрор нори, чуьки гьеркире – кор хуьшдени.

Гена сер гуьрди хунде дануьсде жугьури дин-гlэдотигьоре. У дануьсди омбор мерэгълуь ихдилот сохде. Ве э жун хуьшде бисдо бовори э Х-до. Э ёр ме гьисди гофгьой эну э товун, чуьки гьер одоми оморени э и гlуьлом э ки дин-догlот хуьшде, бибоворинлуь бире коминире гlэмел нисе оморе. Э ёр ме гьисди, чуьтам у хунди борухо э пушой гьер хурекхурдеи, бовор сохди жуневоз, мерэгълуьсуьз.

Э институт у мерэгълуь бири э альпинизм. Мере бу лап дуьлхоши, кейки у оморебу э десдей альпинистгьоревоз: гедегьо рушверие, э спортивни парталгьо, шорелов, дусдлуьегьо, э гитараревоз ве мэгlнигьоревоз, э угьоревоз духдергьо. Гьемкурсникгьо лап хосдебу уре.

Нисе дануьсденуьм чуьтам андуьрмиш сохим, чуьтам иму гъэйгъу кеширейм нисдии Генаре. Гьисди ве гене екиге терслуье нехэберекие гъисмети: бебе телеф бири 8-муьн февраль, оммо Гена, чуьтам зутеине хэёл сохде, — 7-9-муьн февраль.

Фэгъире дедей ме омборе салгьо э гьер рушвери мерд винири Генаре. У гьечуь бовор не сохди э уьлуьм бире эну, гузет сохди уре те песини руз.

Эз ёрбиёри Станислава Ашурова, бирор ю

Ме гьеммише войге сохдем пой кешире э келеи бирор. Данани вегуьрдем э автомеханически институт, оммо песде шендем уре ве рафдем э гъушун. Эзуновлейге эз гъушун оморе рафдем э Астрахань ве дарафдем э хундеи э мединститут, э сенигlэт «педиатрие». Воисдебу э ён Гена бире. У бу нишоне эри иму, бироргьо ве хэгьер, эри хьэрмэхьгьой иму. У хьуьрметлуь бу, гьеммейки уре хосдебу.

Гена бу мэгlрифетлуье духдир. У варасири диагностикере, хьэрекети венори эз гъонун не ведарафде э натуропатие, э гьер нечогъ тигъэти бири. У омборе мэгlэно дори э психосоматике (э ки чуь омори гьеймогьине духдиргьо) гьеле 30 сал песово.

Эз терапие бэгъэй, у бу реаниматолог. Э гирошдеи экуьнди 25 сал бэгъдовой у уьлуьм биреи уре те имогьоиш э ёр гуьрде куьгьне духдиргьо шегьери софхоне.

Гена гировунди вэхд э кор йогои, дануьсди э гуьнжо овурде герми жендеке, пой нори э товунде оморе куьмуьр ве хуьрде шише.

Дуьлжэгlмие мерэгълуьи эну бу альпинизм. У бежид рафдебу э догъгьо, расири гьуьндуьригьо гъугъ. Эну песини экспедицие э Эльбрус, гьееки э гlэрейхэлгъи десде эз Англие, Америке, Германие, бисдо гъисмет нисд биреи. 9-муьн февраль 2000 сал десде поисди э шевхисиреи э зевери бедел догъ жилиди Ушбински, э мескен жилиди тепегьо, э сереботи хэсдебиреи англичангьо. Угьоре дегуьрди жилиде обвал. Гье белки, угьо е ченд руз зинде бируьт, белкине – гье бирден телеф бирет. Екиреш эз десде не офдет.

Чуьклеи бирор Изик овурди хилоссохденигоргьоре, хуьшдени ю учмиш бири э вертолет иловлере эже угьо мунди. Ветовусдеи уре не дануьсденуьм. Мере те имогьоиш уре нисе вессохде. Ме гьеммише гьисд сохде э жиге биреи энуре.

Эз ёрбиёри Юсуфа Шалумова, гъовуме ве хьэрмэхьэ

Иму зигьисдейм э гъуншие кучегьо ве гьеммише вэхуьшдейм зу себэхь гьеминон, энжэгъ бур себэхьи веромореи, ве рафдебирим э дерзегъиревоз э жэгlгири. Э гъирогъ дерьёгь э песой консервни завуд кура биребу гьемме жэгlгиргьо. Иму э Генаревоз меслэхьэт сохдейм э жире-бе-жирее гъосуьтгьо. У омбор дануьсди, э уревоз мерэгълуь бу. Гье гене э хьэёт иму норебируьт шахмати бэхьс бердеигьо: ме э бироревоз, Гена э бироргьой хуьшдеревоз, бебей ме ве гlэмле. Гена бу гьэгъигъэтлуье шахматист ве бердебу имуре бежид – у бу себеб эн кор.

Е гиле, кейки иму гьемме эвленмиш бирим, у огол зери имуре э кифлетгьоревоз э форигъэти э Домбай, э альпинистски лагерь. Э имуревоз бу зенгьо ве чуькле гlэилгьо, гьемме пенж кифлет. Лап хуб бу Гьовой рузгор, думонсуьз, ве иму верафдейм э гъолинде гъэнеле рэхь э лап зевери. Гьеммейки бу гlэжоиби эз рачи. Песово вогошдейм эз омбор гирошде рэхь жилгъэ, эри чуьки дуьлхоши вегуьрде эз догъи шекуьл. Оммо гье бирден сер гуьрди воруш, рэхь бисдо суьруьтлемее, эз некуми зобу веди бисдо рэхь. Зенгьо гъэгьр кешири, гlэилгьо гирисдет – терслуь бу. Оммо иму бирим энжэгъ э ниме рэхь. Гьеммейки серсу бисдо. Оммо Гена-альпинист нэгl. У векенди партал хуьшдере те плавкигьо, хилос бири эз таре партал, ве, чуь Тарзан, теклуь фушенди гlэилгьоре э зофру ве эзуновлейге вогошди, тейте не фушенди гьеммейкире.

Гене ижире гъозие. Кейки у тербие вегуьрди э мединститут, вегуьрди акдемически форигъэтии. Гьемме бири гlэжоиби: у хуб хунди, оммо песде очугъ бисдо – уре воисди кумеки сохде э хьэрмэхь хуьшде Угьо кор сохдет гьердуьеки, эри чуьки муьзд жофоре вегуьрде э хэржигьо гlэруьси. Уре не бу дуьшменгьо, ве эзже угьо миё бу – у бу унгъэде темизе жуневоз, э келе рэхьмедуьлевоз.

Эз ёрбиёри зен ю, Анжелика Ашурова, хьэсуьломоре Дадашева

Мере екем гурунди ихдилот сохде э товун шувер, эзу товун ки дорд те имогьоиш не гирошди ве эз бэгъдовой 25 сал. Оммо ме хьэрекети веноре ихдилот сохде гъэрезки екем. Дедей ме бакинка, бебе дербенди. Келебебе нуьвуьсдегор ве шогьир Монувах Дадашев. Мундем ме биезен э 38 сал э дуь гlэилевоз.

Э Генаревоз имуре шинох сохдет гъовумгьо, ве э гlэрей иму хьэсуьл омори дивэгl жун: иму дениширим э чумгьо, ве гьеммере варасирим. Бэгъдовой е ченд руз дедей эну омори ве вокурди энгуьшдери.

Иму омбор меслэхьэт сохдейм, у бу бигlэдотлуье одоми, уре бу омборе мэгlрифетгьо: у рач шекуьл кешири, нуьвуьсди дестонгьо, бу гъувотлуье ве жуьргlэтлуье одоми. Не денишире э у чуьки э гlэили уре бири гъувотсуьзе дуьл, у хуьшдени ю кумеки дори хуьшдере эз нечогъи хос бире. Гье у не поюнди уре 20 сал рафде э догъгьо ве не вегуьрде гьич е гъэрмэгъиш. У гуфдиребу, чуьки э догъгьо уре асанттеи нефес кешире, оммо э зофруе евлогъ у гурунд нефес кешире. У форигъэти вегуьрде э унжо, э догъгьо, ве бежид бири рэхьсохдегор десдегьоре чуь духдир.

Гена бу лап хубе кифлетлуь, хосди хуней хуьшдере, гlэилгьоре. Имуре бири дуь гlэил, духдер ве кук. У тербие дори угьоре э хубтее дин-гlэдоти, хуте сохди эки спорт. Духдер имуре эз гlэли хуте сохди симов зере э ванне. У тевэгъэ сохди, эри чуьки ме хьозуьр сохдеи миллети жирей хурек, хьэз омори уре эн иму догъи-жугуьри хурек.

Э хуне гьеммише дебири омборе гъуногъгьо, эзу товун ки чуь у бу духдир, ве альпинистгьо эз гьемме вилеет оморебу эки иму э кавказ. Э хуне бири шоре хьол – мэгlнигьо, мэхсерегьо, жунлуье меслэхьэтгьо.

Э эну медицински корисохи бири омборе мерэгълуьегьо. Бэгъдовой варасдеи институте у кор сохди э Ульяновск: гьевел э скорой помощи, песде э интенсивни хос сохдеи – реанимацие, гьемиге анестезиолог-реаниматолог. Бири гъозие, кейки духдер хуьшдени ю шенди хуьшдере эз 11-муьн тебэгъэ, ве не денишире э у, зунде мунди. Гена не гьишди уре дуь-се шеви-рузи.

Э Пятигорск у кор сохди э се идорегьо: э шегьери софхоне №1, софхоне шуькестгьой довгlои ве гlэил зендение хуне. Уре дануьсдет ве хосдет гьеммейки.

Бири гъозие э навадигьо: э у расири сие джип, эз коминики ведироморуьт гъэчэгъгьо, ве гьелебуле гуьрди уре. Правагьо энуре вегуьрди, ве у мунди мошинсуьз. Оммо эз е гъэдер вэхд, кейки э софхоне гъисмет бири келете зе, э коминиревоз хос сохде омори ве кук эну – гье у гъэчэгъ, коминики вегуьрди правагьой энуре – омори э ки эну э согъбоши гуфдиреи.

Кейки ме меслэхьэт сохдем э гъовумгьоревоз ве хьэрмэхьгьоревоз Генадия Ашурова, гуш дошдем эн угьо дуьллерзи ёрбиёри, мере гьечи оморени, чуьки ме уре зу дануьсденуьм – ижире одоми, нушу доре омори Худоревоз. У миё бу ёгъин вохурде оморе э рэхь зиндегуни эн ме. Мере гьисди бэхд э хубе одомигьо, ве, гъэрезки ме э уревоз шинох не бирем, оммо ме варасирем ве зигьисдем эну кутэхьэ, оммо очугълуье зиндегуни. Ве ме ёгъин э товун эну миё бу бегьем нуьвуьсде. Гьисди ижире меселе: «Х-до бердени хубтегьоре». Белкине, гье и бинекори: Генадий герек бири Офирегоре унжо, э Асму.

Хьэрмэхьгьой Генадия Ашурова э гуьнжо овурди э ёргири эну согъэ альбом э сиротгьоревоз ве дестонгьоревоз, гlуьзетсохи эри эну.

Он жадным не был

В жизни никогда.

Друзьями беден

Не был никогда.

А годы как

Весенняя Вода

Бегут сквозь руки.

Но, если жизнь он повторит опять,

Он ничего не станет в ней менять,

Ни одного мгновения, ни дня

Ни горечь, ни разлуки.

Нуьвуьсди Стелла Давыдова

Тержуьме сохди Ильканаева И.