8 сентябрь э Догъисту гирошди нушу дореи 101-муьн руз хьэсуьл омореи мэгlлуьмлуье аварски шогьире Расул Гамзатове, вегуьрдигьо гьеммехэлгъие очугъсохи.
Расул Гамзатов, мэгlлуьмлуье совети шогьир, хьэсуьл омори э 1923-муьн сал э догъи дигь Цада.
Бебей эну, Гамзат Цадаса – хэлгълуье шогьир Догъисту гъут дори куке муьгьбет эки мэгlрифет. Суьфдеи дестон Гамзатов нуьвуьсди э 9-муьн сали. Э 1943-муьн сал ведарафди суьфдеи книг дестонгьо эну э аварски зугьун. Гъисмет не биреи э довгlо, у дошди мэгlрифет хуьшдере эри шогьири. Эну шогьири коргьо тержуьмесохде бири э 41 зугьун гlуьлом, оммо жэгlмие гъэдер дофуси книггьо бири зеверте 16 млн тек.
Эзуновлейге ведиромореи суьфдеи книг эну «Герме муьгьбет ве лап герме нехогьи» Гамзатове гъобул сохди э Союз нуьвуьсдегоргьо СССР, умогьой уре бу гьемме те гьемме 20 сал. Э 1945-муьн сал у дарафди э Литинститут, не денишире э егlэлмишигьо э диктант, э хотур чуьки ректор Гладков. Гамзатов не нуьвуьсди э уруси, оммо институт вокурди эри эну рэхь э урусие шогьири. Э институт у дусд бири э тержуьмесохгьоревоз Козловски ве Гребневиревоз, комигьоки шинох сохди гlуьломе э шогьири эн уревоз.
Э аварски шогьири недери рифмегьо, чуь асант сохде тержуьмесохи. Яков Козловски, куьндлуье хьэрмэхь Гамзатов, хьисоб сохдебу, чуьки тержуьмесохгьо не дануьсде дегиш сохде руьхь Догъистуре э дестонгьо эну.
Козловски бири неки тержуьмесохдегор, оммо ве сарафменд Догъисту, тержуьмесохди дестонгьо бебей Гамзатове ве екигегьо догъистуни шогьиргьоре, комигьоки вегуьрди очугъсохи чуьки э хотур хьурьмет эну.
Расул Гамзатов хьэгъдори кор тержуьмесохгьоре ве нум доре кор угьоре «вожиблуье хьуькуьмлуье кор». Э хотур чуьки угьо догъи шогьири вегуьрди тозе сес сохдеи ве офди гьозоргьо хундегоргьо.
Эз 1951-муьн сал Гамзатов сервори сохди Союз нуьвуьсдегоргьо Догъисту э вэхдгирошдеи 50 сал. Серворбиреи эну дузгунлуь бири, чуьнки у бу лап мэгlлуьмлуье ве хьуьрметлуье шогьир республике.
Расул Гамзатов бу мэгlлуьмлуь хуьшдени очугъэ, тижеэгъули, гуногъсевен ве дуьлфирегьу хосиетевоз. Уре хьэз оморебу ихдилот сохде хэнделуье торихгьо эз хуьшдени зиндегуни, э у хьисоб э товун буфетчице, коминики бэхшлемиши не сохде бу э студентгьо егlэлмиши э зугьун уруси.
«Журавли», мэгlлуьмлуье урусие довгlои мэгlни, хьэсуьл омори эз нушу дореи шогьир Гамзатов эз рафдеи э Хиросиме ве торих духдер Садако Сасаки, коминики бовор сохди э бегьем соф сохдеи эз лейкемие, эгенер гъэд сохде мибу 1000 когъози девдогълегьо. Э зугьун уруси мэгlнире тержуьмесохди Наум Гребнев, бэхшвегир довгlо ве куьндлуье хьэрмэхь Гамзатов, коминики хьисоб сохде уре эн хуьшдени торих вирсохи. Мэгlни дэгъдэгъэлуьи бисдо нисе бирение мэгlлуьмлуь ве муьгьбетлуь. Оммо чигьрет девдогъгьо эз гье у вэхд бисдо нишон телеф бире лешгерчигьо ве вегуьрди эн хуьшде гъонуне жиге э омборе довгlои сенгъ ёровурдеи. Ве гьеле имбуруз, кейки э Украине гирошдени жирелуье довгlои операцие, э Туапсе хьэсуьли хэлгълуье сенгъ ёровурдеи телеф бире лешгерчигьоре. Ве унжо гьемиге гъэдерсуьзе риз девдогъгьо, учмиш биренигьо э асму…
Песде мэгlнигьо э дестонгьо Гамзатов мибу хунде экуьнди гьемме лап мэгlлуьмлуье совети мэгlни хундегоргьо: Юрий Антонов, «Ме туьре нисе фурмуш сохде», Валерий Леонтьев «Нисд бири офтолуье рузгьо», Муслим Магамаев «Дошдеи хьэрмэхьгьоре».
Расул Гамзатов зигьисди гьэгъигъэтиш мозоллуье зиндегуни, гьишдеи бэгъдовой хуьшде гlошире мироси: 136 гуьрд сохде оморе э зугьун уруси ве 149 книг – э 41 зугьун хэлгъ гlуьлом жэгlмие гъэдер дофуси омборте 16 млн тек. Бэгъдовой зен муьрдеи (у гуфдири э товун хуьшдени ю: «духдир патиматически гlилмгьо» — нум зен Патимат) гье бирден нечогъ бири ве зигьисди гене энжэгъ се сал…
