Васал миглеи рафде расири, егIни, гереки фикир сохде э товун эри чуьки гъэлхэнд сохде беден хуьшде эз зэгIифире вегуьрде крымско геморрагическе лихорадке, лов сохде оморенигьо клещгьоревоз.
Э эхир апрель э Догъисту эз гIэнж угьоре буланмиши кешири 132 одоми, э у хьисоб 61 гIэил. Хуби чуь, гъозие-гъэдер нечогъи инфекцие ошгори не бири, оммо мугъоет дошдеи хуьшдере гереки. Эзуш бэгъэй, гIэмел нисе оморе фурмуш сохде ве э товун екиге хэтолуье нечогъигьо – суьвруьже, коклюше ве гриппе. Эз гьемме имидлуье овгъот э гье у овхьол – вакцинацие.
Э эну корисохи бовори бири ве махачкалеи Разият Магомедове. У гъэлем зери э хуьшде эз коронавирусе ве гриппе, гIэилгьоре – эз суьвруьже ве полиомиелите.
-Кейки э вилеет бежид бири овхьол нечогъи COVID-19 ве сер гуьрди дуьруьжде иммунизацие могьлугъ, ме зури-зури руй биреи экуьнди гьисдигьо поликлинике, чуьнки хуб э ёр гуьрде ихдилотгьо деде-бебе э товун, чуьки э совети вэхд энжэгъ вакцинегьо кумеки дори э вихьде вадарафде э лап хэтолуье инфекцигьоревоз. Эн ме гъэрорноме кори сохди ве у, чуь э кифлетгьо шинохгьо эн ме коронавирус берди зиндегуни е ченд одоми. ГьейсэгIэт эпидовхьолет ведилуь хубте бири, оммо хэтолуьи нушу доре екиге инфекцигьо, меселен, гье у грипп. Унегуьре сал сергуьрдеи ме гъэлем зерем, эхи гурунди венгесдеи белкине мибу бегьеми бедхьол. Гьелбетте, гъэйгъу кеширем ве э товун гIэилгьо, коминигьоре имбуруз терс доре суьвруьже, коклюш, полиомиелит…Кук эн ме э школе рафде, духдер — э гIэили бохче, эжеки гьеммише зевери гье белки зафт сохде комининиге загIифире вегуьрде. Боворини, чуьки гъэлем зереи руьхсет дори угьоре гъэлхэнди сохде хуьшдере эз зэгIифире вегуьрдеи. Э и вогьне, несиет дореи ве екиге деде-бебе эзу овлете кореберде эз меселен эн ме, жунсогъи хуьшде ве жунсогъи гIэилгьо мугъоет дошде эз хэтолуье нечогъигьо. У э у не верзире,- арте гуьрд сохди зен.
***
Омборте егIэлмишлуь имид бире, чуьки суьвруьже ве бугьорун – гьисди е нечогъи. Гьэгъигъэтиш угьо гьисди жире-бе-жирее вирусгьо. Эри, нечогъи белкине ухшешие гирошде, оммо гьисди е ченд сеч биреи дуь эз еки.
«Бугьорун сергуьрде эз ведибиреи гъирмизине локо ве хуьрделе водянке э пусд, гирошденигьо песде э пуфдеди. Суьвруьже сергуьрде эз ведибиреи гъирмизине локо э сифет, комигьоки лов сохде оморе э угьонигейге жигегьо жендек. Э и товун гуьре суьфдеи сеч биреи дуь эз еки суьвруьже эз бугьорун – нуботлуье ведешендеи. Э суьфдеи руз у ведибире э сер, э дуьимуьн – э сине ве кемер, оммо э сеимуьн руз ведешендеи гирошдени э десгьо-пойгьо. Ве гьемиге нуботлуье у нисд бире эз жендек бегьем хуб биреи. Бугьорун те эхир нечогъи хоре доре ве сухундеи пусте, екем гъуьздуьрме, суьвруьже – зевербиреи герми, суьвре ве гIов эз вини. Бугьорун э гIэдоти гирошдени би гурунисохи э е-дуь орине, оммо суьвруьже бирени гьечуь чуь дореи гурунисохи, ижире чуьтам пневмоние ве менингит»,- андуьрмиши сохде э региональни Уруспотребгузет.
Теклуь, чуь гуьрд сохде суьвруьже ве бугьорун – гье у, гьисди чуь зэгIифире вегуьрдеи э угьоревоз гIэмел миёв те биреи нисд сохде э кумекии гъэлем зереи.
***
Вогошдеи эки гьисдигьо мэгIлуьмети э товун гIэнж клещгьо, нуьвуьсде оморигьо э республике, гIуьзет сохи, чуьки бире гъозие руйбиреи э медицини идорегьо нуьвуьсде оморигьо э 25 административнигьо мескенгьо Догъисту. Омборте гъэдер руйбиреи э Махачкале, Хасавюрте, Хасавюртовскее ве Тарумовское районгьо.
Э гьонине вэхд эз клещевой энцефалите ве крымское геморрагическое гъуьздуьрме, бужу сохдеи клещгьоревоз, гьемиге гIэмел миёв вегуьрде гъэлем, коминики веровундеи секонесуьзе ведарафдеи э пикник, жэгIгири ве э ов рафде.
Диеш е ченд несиет дореи эри угьо, ки э пушо нори войге гировунде вэхде э тебиет:
— вихде ишуьгълуье партал э дуразе гъулгьо ве шовол те хори. Э ижире партал «огол не зере оморение гъуногъ» асанти офде оморе, гье гене угьоре мибу четин эз гIэрей рафдеи эки бирэхьне жендек расире;
— гереки нисди дегешде э савзе гIёв;
— эзуновлейге гешдегьо рафдеи ёгъин фегьм сохде гереки хуьшдере ве куьндлуье эн хуьшде. Бежид вогосире клещгьо офдеоморе э зир гъултугъи ве э песой гушгьо;
— эгенер ишму офде оморе э жендек хуьшде клеще, гереки руй бире э духдир эри эну ведешендеи. Оммо эгенер ишму гъэрор норе ведешенде клеще хуьшденкордание, гогь дорунде эну э гъоб э гIовелуь пембе. Э ижире тегьер мол гIэмел миёв доре э лабораторие эри гировунде э жиге омореи синемиши.
***
Э фегьм сохдеи рэхьбери гьемиге мэгIлуьм сохди, чуьки э сергуьрдеи мае э республике веромори нечогъи гриппе ве ОРВИ, оммо эпидемие риз гьелелуьге зеверте нисди.
Гьемме э гъэд орине бири нуьвуьсде оморе 1368 гъозие-гъэдер гриппе ве ОРВИ, нечогъи гье у инфекци зеверте бири э 18%. Гье и вэхд гьисди эри фикир сохде э товун гъэлхэнди э жире гъэршуйвирусие гъэлем зереи, коминики гьисди э поликлиникгьо э жиге зигьисдеи.
