Меселгьо зендеи не оморе, меселегьо бирени. Омборо шиновусдеи е келме гоф, оммо фикир не сохде, ки верзуьнде оморе ижире «нуме». Мерд – меселе омбори эз зен. Эзу товун чуьки те и пушогьо вэхд духдергьоре хьозуьр сохдеи эри зен бире, деде, хунегир. Жейле э Кавказ.
Зенде омори Галина Ягданова э кифлет Ягдана ве Мозол Ягдановых. Бебе, Ягдан Белалович, бири хьэсуьломорегор Темир-Хан Шуры (Буйнакск), деде, Мозол Юновна, эз Сергокалы. Бебе Галине эз 1920-муьн сал бири желдлуье бэхшвегир компартии. Деде пес не мунде бу, э у гурунде вэхд, э чор чуькле гIэилгьо варасунди ишколе духдири.
Э 1931-муьн сал Ягдана э гъэрхунди партии фуьрсоре омори э хундеи э Коммунистический университет жофокешгьо Мизрэхь. Мозол гьишде дуь гIэилгьо э Махачкала, э дуь еккейге рафде э посой шуьвер ве дарафди э суфдеи Московский институт духдири. Бэгъдовой эн е сал у вогордунде э Махачкале ве тержуьмесохи э Догъистани институт духдири. Варасунде уре, у бири суьфдеи жуьгьур догъи зен э буьлуьнде духдири соводи.
Сер гуьрде у кор сохде асантие духдир, песде те эхир бегьем сохде келе барасигьо чуьтам мэгIрифетлуье рэхьбер. Э вехд довгIо мозол Юновна бири сернуш комиссие духдири э военкомат, песде сервори сохде медицински училище, вэхьзи вегири соводие зени э кифлетгьо жуьгьургьо догъи. Песде омборе салгьо бири рэхьбер суфдеи софхоне шегьер эн Махачкала. Э пенсия у рэхьбери сохде медкомиссие э фегьмсохи корсохгьо эн хуреклуье промышленности. Хосдегоре шувер гьеммише бири э ён э уревоз. Хуьшдению гьисди э рэхьберие кор, гьеммише гешде миникини кумеки доре ве хьэвес зене э кор ве э кифлет.
Минкин доре корисохи ве войге э дануьсдеи гировунде э гIэилгьо эн угьоре. Эз гьемме омбор хосиетгьо эн Мозол нушу доре э Гали. Гьемме чор гIэилгьо вегуьрде буьлуьнде соводи. Келеи духдер Ирина э меселен деде бири духдир. Галина гьемиге дарафде э духдири, оммо варасири, чуьки духдири эри эну не гуьнжуьсде. Гале гирошде э Московский институт хэлгъи сэхьиблугьи э нум эн Плеханова, у бири зиндегуние рэхь эну.
Рэхь зен – сэхьиблугьи.
Бегьем сохде институт вогошде э Махачкале, у сер гуьрди кор сохде э жирзавод. Имогьой оморе вэхд э гуьнжо овурде кифлет. Оммо у гъэрор норе рафде э гIилм, бири аспиранткой э биофаке э Плеханово. Аспирантура варасде, оммо уре невоисдебу хунде дануьсде мушгьо ве дуьруьжде мушгьо. Галина Ягданова мунде э жэгIи ве хуреклуье промышленности Догъисту чуьтам келе сэхьибисохдегор, божеренлуь рэхьбер корхоне.
Э эхир аспирантуры Ягданова сервори сохдеи лабораторие Сулакски корхоне, песде бири сервор цех Махачкалински хиники сохденигьо. Кейки э хьуькуьм республике гъобул сохде гъэрорноме э товун гуьрд бире э десде жэгIилуье, хиникие цехи ве жирзавода э еклуьги корхоне, рэхьберисохи и гурунде коре расиреи э дес зен. Сервор бири Галина Ягданова.
Э 1962-муьн сал герек бири зури-зури э кор венгесде коре бихэйрие Дербенстски консервни корхоне. Э пушо норе Галине. Ним сал у нэгIсохде: не воисдебу гьишде кифлете, гъовумлуье шегьере. Гъэрорноме гъобул сохде бэгъдовой меслэхьэт э министр Исай Нахшунови, сервор совнархоза Эмирбекови ве секретарем обкома партии Короткови. Эз гъэдэгъэ партие нэгIсохде не дануьсде сохде.
Консервни заводи бегьем не сохде те эхир коре. Омборе дербендгьо кор сохдебу унжо, унегуьре Галине Ягданови дануьсде гьемме. У кор сохде э жофохосдерово. Руз кори эн сервор корхоне сер гуьрдебу эз себэхь ве те дуь се сэгIэт шев.
Хисири у дуь сэгIэт ве гене гереки кор сохде. Е гиле хисире поисде.
Э 1970-муьн сал уре норе э кор кумеки сохде сервор Махачкалински консервни комбинат, эже кор сохдебу те 1979-муьн сал.
Галине гьишде э товун хуьшде ер чуьтам одоми эз келе хьэрф. Гъисмет бирени сурул.
3 гIэилго эн келеи хэгьер мунде дедесуьз, деде муьрде бире э автокатастрофе. Галине Ягдановни не дануьсде гъэдерлуье тергсохи моллуье кумеки доре етимгьо, у бири гьэгъи гъэтлуье деде эри хэгьерзерегьо, и бири синемиши, Галине ветовустебу хуб.
Хэгьерзерегьо эн у зигьисде э Беэр-Шеве. Келеи, Эдуард Давыдов ведировунде имидигьо эн уре. У бири духдир, гъэлхэнди сохде диссертацие э пульмонологие э Москв, вогошд э Махачкала. Кор сохде духдири. Э 1994-муьн сал, бэгъдовой гIэжел дедейхолу Мозол ве севгиле Гале, у гирошде э Исроиль, э Беэр-Шеве эки хегьергьо. Унжо кор сохдебу духдир довгIои. Эдуард гуфдире: чуьки Гале кумеки доре э поисде жигере гуьрде уре. Зиндегуние егъине гъэрхунди бири гофгьо Галине: «Тейте жогьил вегуьрде хьуьрмет. Песде хьуьрмет кор сохде эри туь». У гуфдире: «Хьуьрмет Гале кор сохде эри эну, эри хегьерзерегьо. Гале хуте сохде имуре имид бире э хуьшде. У гуфдире эгенер туь данусде эз дес вероморе кумеки сохде эри одомигьо, туь ёгъин сохде. Гье у Гале зигьисде хьэеменди, не денишире э гьойде э жэгIмет. Те муьрде у э кор венгесде гьойде эн хуьшде эри еккейгегьо.
Миглее хегьер, Натали Гутман, варасунди ГИТИС а, театровед э Уруссиет ве социальный корсох э Исроиль, э ёр овурде: «Гале мере хосде ме омбор рафде э ки эн у. Эри эну лап хоши вегуьрде геймиш сохде мере ве гуш дошде чуьтам ме хунде мэгIни ве хунде дестонгьо. Гъэрорноме эн ме гIуьзет сохде зиндегуни мэгIрифет вегуьрде гъэгьрегуни. Войге эн у винире мере духдир, оммо мере духдири не воисде, мере воисде э келе шегьер. Кейки ме дарафде э ГИТИС, Гале бире мозоллуье. Иму вогошде э Махачкала, у хунде мэгIни «Ве э барасирово вогошде э хуне». Тейте дегиш не сохдем фамилье э шувер рафде, Гале гуфдире э гьемме чуьки ме хунде э Москов торих ве журналистику, гофе «театр» не гуфдире. Э хотур чуьки несигIэт дори ме «вир не бирем» э Исроиль. Ме гьеммише э ёр овурде чуьки ме духдер Сервор. Э гурунде вэхд абсорбцие ме вогогьруш сохде: Гале ме не шушде гIовхуне эн кесе».
Гъовумлуье дедей ме бири духдир, гIуьзет сохде зиндегуни гьэйгьукеши э товун гъовумлуье ве хилосбиреи нечогьигьо. Э песини рэхь дедере рэхь сохде гьемме республике герек бири сэхд сохде рэхь. Оммо гъэгъигъэт Гали сохде келе корисохи э зиндегуни эн ме. Ме бирем гурунде эри эну гIэил. Ме не Гале бире хегьергили ве гIилм эн жейлее хэел хьову. Хуьшдение нэгIсохдеи хосиетноме эз Гале «фантазёр, селигъэсузе одоми». Хушдение хубе – «одоми гоф ве номус, одоми кор». Бараси, барасигьо – бинелуье гофгьо эну. У кондуьллуье терсири, кейки ме мерэгьлуь бире шогьири Фета ве хунде шев Грине. Ме бирем бигIори э сершуьлхьоние книг эн у «Жизнь Карла Маркса». Хунде дануьсде иврита ме сер гирдейм э Москов, чуьки э Исроиль гереки эри кор сохде данусде зугьун иврите. Оморе э Исроиль э 1991-муьн сал, кор сохдем волонтером. Бэгъдовой 11 мегь дарафде э университет, эже хунде дануьсде социальный коре «Эгенер ме э 55-муьн сал гъобул сохде рэхьбери, туь мидани. Гьерки руз сохде чуьниге эри барасигьо везифе».
Чуьклеи хегьерзере Рите гуфдире: «Эри ме бири эз гьемме гурунд, бэгъдовой деде муьрде. Э 9-муьн сале ме оморе эки дедейхолу Мозол ве холе Гале. У бири гурунде вэхд эри ме ве Гале. У суьфдеи бо э зиндегуни эн хуьшде бири серсу. Чуь сохде? У хуте бири гъэрор норе жэгмиетлуье четинигьо, оммо у шинох не сохде чуьтам берде хуьшдере э и гъозие. Ме бире чуькле дуьлхуьрдие гIэил, оммо Гале не терсире. У офде герекие гофгьо эри мере динж сохде ве песдеине поисде жигере гьурде чуьтам хуьшдению эзуш бэгъэй екиш не данусде гоф зере э ме. Не бирение тегьер гIэил вилеет, – гьечи у мере огол зере. Омборе гIэмел миев э ёр овурде оммо э дуьл у зигьисде. Сирот эн у дуллу бире э дувор эн хисирение утогь. Ме гьеммише гоф сохде э уревоз. Бинелуье дерс Гале бире зиндегуние жейлее фикир: «Зене асанти гъэгьр доре, унегуьре зене гереки гъувот. Гъувот эн у соводи». Гье у гофгьо кумеки бире офде хушдере э тозе вилеет. Не денишире э гурундгьо иммиграцие, ме офде гъувот варасунде тербиедорегор колледж ве гъувот дореи дипломе эн хуьшдере. Ме вегуьрде соводи психолог э бохче гIэили.
23-муьн сал ме кор сохде унжо. Омборе сал пушо мере поюнде э куче э келете мерд. У пуьрсиреи ме хегьерзере эн Галине Ягдановни. У лап дуьлшор бире ве дуразе ихдилот сохде э товун эн Галей ме. Ме данусде гье у, оммо бири дуьлхошие.
Гурунди гуфдире гофгьо эри нуьвуьсдеи муьгьбет эн мере эки эн и зен, комики э 50-муьн сал дегиш сохде эри му дедере.
Галина дори омборо гъувот коре ве дедеире, оммо гьеммише офди вэхд эри хьовиргьо. Куьндлуье гъэножогьи уре бири э хэлгъи возирегор эн Догъисту Бурлият Ибрагимови, сервор Сиюм Бике Атаеви, корсожгьо жэгIилуье корхоне Меседу Гаджиевне Алхасови, сернуш Айшат Магомедови, рэхьбер музея мэгIрифет Патимат Гамзатови – гьемме бири хегьергили эн у, гьемме угьо зен – меселеи.
Наташе э ёр овурде: «Гьуьндуьре, э падшогьлуье жирей гешдеирево, геймиши эз Москов, эз хубтее духдегоргьо. Раче хэлгIэт эз хубтее усдогьо э зиндегуни эн у бири не бирение тегьер муьгьбет. Гъисмет не бири эки эн угьо никосохе, угьо не зигьисди гьич вэхд гьееки. Оммо угоре гъэнжогъи бири омборе вэхд – 35-муьн сал. Угоре э посой кор гешде, эз жерге вегуьрде эз партии, оммо песде тозеден вокурде: ижире рэхьбер лам гереки. Э партийных гуьрдлеме э дорун кор расире у гуфдире: «Ме Галочке хосде, хосденум, лихоюм». Е гилем не фурухде.
Гуфдирени, чуьки невегьо хосде омбор эз гIэил. Эри Галине Ягданови гье у бири боворини. «Дедейхолу Гале» гьеммише бегем хорунде, вози сохде, гъонуне пузмишсох. Гьемме невегьо дануьсде комини бири у. Товуш рэхьмедуьле коргьо, гъувот, божерени те эхир бегьем сохде сер гуьрде коре те эхир сохде ишугь доре иве рэхь эн угьоре.
Кукгьо Адик: Ягдан – экономист, Грише – духдир.
Кук Наташе, Мише кор сохде хирург э софхоне э Беэр-Шеве.
Кук Рите, Вадим – Инженер-химик. Э духдер Яфа – инженер-биотехнолог, чуькле Шай хунде э школе, воисде бире духдир.
Галине Ягдановни динж бире э январь 1993-муьн сал. Мозол Юновна нэгIсохде эз хурег, э 30 рузи гирошде э еккейге гIуьлом.
Э сер битехьэимгьо поисде э ен еки сенгь еровунди. Деде ве духдер. Э гуьрдлеме ме хосде э ер овурде Галине Ягданови дегьигьо когъоз э товун эн у. Марине Халилови гуфдире: «Келедедей эн ме Айшат Магомедовни бири хегьергили эн Галине Ягдановни. Холе Гале бири хубе зен, у бири кумеки эри кифлет эн хуьшде, гьеммише кумеки дори э шинох ве нешинох. У бири лап мерэгълуье, кеф-хьэз сохде одоми. У хосде одомигьо ве зиндегуни. Дануьсде гьеммере ве гьемме дануьсде эну. Ме хосде холей Гале у бири хубе зен, э мерево гоф сохде чуьтам э
хегьергилигьо
. У дануьсде гьемме тозе хэбер эн шегьере. Оммо гьичиш зобуне не гуфдире. У бири лап хубе одоми. Эри Наташе, Адик ве Рите у бири деде. Э Ершолоим рафде у не воисде, угьо эну огол зере. У воисде зиндегуни сохде э Махачкала».
Атай Гаджиеви э ер овурде «Холе Гале Ягданови бири хуьнде одоми эри кифлет эн иму. Ме зиедгуьзел э ер овурде лугъонде сесгуьрде сес, папиросу э расди дес, юмор ве рэхьмедуьл эки гIэилгьо».
Ихдилот сохде э товун зенгьо эн иму, э товун мэгIлуьмлуье одомигьо, воисде э ер овурде шинохо гофгьо: «ТегIди сохде рэхьмедуьле коргьо!».
