Нуботлуье рафдеи о товун кор э Казбековски район э дигьбон Гуни. Эри жун, хэсде биригьо эз сенгъи шекуьл шегьери, рачи инжоини екем муьгIуьжуьзлуье шекуьл, фураморенигьо э лугъонде нуькерее терак, мэлхьэм. Динже зиндегуние гъувот догъи.

Эз гофгьо гьемшегьери зигьисдегор, асантие гIуьлом мескен дигьбоне гьисди лап ранге-бе-ранг инжо вероморени бук, граб, палуддор, зугъол, жингъил, бэгъэлуь ве гьеле жуьре сибдор, гIэрму. Варасирение кори, чуьки ижире зиёдие гъэдери вишегьо гереки фирегъ мэгIлуьмлуье э республике жуьрее шир гьенжиренигьо невсгьо нушудорегор хьэйвуйне гIуьлом.

Чуь расирени сэхьиблугъине беделе, гьевел гье у жигегьо гIуьзет бири ералмасидошдеи, эхи инжоини гьово ве хори хушхьолуьи эри и рэхь хозяйствой дигьбони. Гьеймогьой омборгьо гуниийци дегиш сохди кор э битмишидореи, кошде зерде, сир, екиге хьэвуьжи культур. Тигъэтисуьз не мунди ве богъдори: вероморени инжо сибдор, гIэрму, шофтолу, домбул, ширине бэгIли, екиге мейволуье культури; зиёдие гъэдери вишегьо руьхсет доре корсохи гIэнгдошдеи.

Оммо чендгъэдер догъигьоре гъуногъ не сохи хьэвуьжгьоревоз гьем емишгьоревоз, оммо хурексуьз молгъэредори э сер суьфре у сирои хуьшдере гьис сохде не бире, молгъэредори ве бешгъэ гусбенддошди гьеммише бири жирей хушхьоли эри догъигьо. У тогIинноме, гIэмел миёв боворини гуфдире, гъувот дореи садсалигьоревоз. Э товун эн у хуб дануьсде ве игид ихдилот иму Мустабшайх Садыков, нушудорегор гъумолет гусбенддошдегоргьо – гье у коре сохди келеи келебебе, келебебе, бебе, леле, холу.

Мустафа лап дананисевене одоми. Э вечире дананигьо эну дери сенигIэткорлуье хутеи инженери-механики, экономисти, юристи, диеш зиёдсохи фирегьутегьерлуье бине зоотехнике данани. Расди, гIилмлуье гъэдерлуьи не вегуьрди, оммо бэхшвегир ве э гуьнжо овурде тозе догъистони жинс гусбендгьо. У хьисоб сохде, чуьки е сэхьиблугъи биреи эри барасилуь гировунде гусбенддошдеи кеми, вэхд рэхь норе эри гешде тозе рэхь зевербиреи хэйрлуье бире отрасли.

Фикир синемиш сохде хьэсуьл омори е ченд сал песево. Мерэгълуьи эну телевизери гъозие-гъэдер, эже ихдилот сохди э товун мэгIлуьмлуье э гIуьлом ширдореи гусбенд, дошде веровунденигьо э еки эз хозяйствигьо Краснодари улке. Песде бири чендгъэдерлуьи рафдеи эки краснодаригьо, у хунде дануьсди синогъи, бердеи коре, хэёл сенигIэткоргьоре, эри гировунде шири коре э гъэд гусбенддошдеи. Э бараси бири очугъэтегьер, чуьки имбуруз мэгIэнолуьи бири омборе пуьрсиреи э гуспенди пени. Ве тогIин сохди гъэрорноме э догъистони догъи жинс вегуьрде помеснигьо гусбендгьо э буьлуьнде менфигIэтлуье вечиреи шире.

Се сал песево э гъэд мескен Теренгул, чуь э десдин дебиреи э ён енумине нуькере, бине дешенди ООО «ГIилми-мол ведешендение хозяйствой дигьбони корхоне «Тозеден вокурде». Вокурде омори гьеле лап эдеблуье ферме, веровурд сохдигьо э жиге дореи экуьнди 100 гусбенд. Э гъэд гьисди мескен, э гьерки эн угьо дорушдени сергьой молгъэре э межбурлуьи эз жинс, гIуьмуьрлугъи, наринеи. Гьисди темизжинсигьо лакони ве эн угьо вереле, гьемиге помеснигьо э догъистоние жинс догъи ярки. Вереле жире-бе-жирее гIуьмуьрлугъи: оринегьигьо, дуьмегьине, семегьине.

Э гьонине вэхд шир дорени 6 лаконо. Эз е гусбенд э гъэд шеви-рузи вечирени эз 2 те 2,5 литир. Жирей корисохи механикеи, э доильни дуьруьжде утогъ, веровурд сохденигьо э 10 сергьой молгъэре, э жигенори турецки оборудовани асанте жире. Э гъэножогъи ширие менфигIэтлуье маточнигьо сергьой молгъэре гуфдире, чуьки гъэдер угьоре «мэхьсуьле» очугъи мибу э эхир гьеминон, кейки дегуьрдее темизежинсигьо лакони угьоре помеснигьо э догъистони догъи ярки овурде миёв овлодгьо. Унегуьре э у вэгIэдо э хозяйсво веровурде сохде расире дуьшие геле те 40 сергьо.

Арти эн гирошдигьо сал бирмунди, чуьки шир эз темизежинсигьо лакони миё бу вечире 150-160 руз э гъэд е сал, э миглеи э е сер ведиреморени 2 литир э руз. Инжо имидлуьи, чуьки помесни гусбендгьо гьемигеш мибу ширзиёдгъэдерие, веровурде сохде э жирелуье жинс лакон барасилуьи гировунде хубе серворие суьфдесортлуье. Э товун менфигIэтлуь гушд, у очугъэтегьер, чуьки помеснигьо гусбендгьо хосиетлуьи зуриерасире. Эз гофгьой сэхьиб, зуьнде пеймуней гурунди ижире помеснигьо дегьимегьине гусбендгьо расирени 60 кг, чуь гьисди зеверте гьеле эн келете гусбендгьо догъистони догъи жинс.

Герекие тигъэти, чуьтам гIуьзет сохди Мустафа, э молгъэредореи миё бу бире тигъэти молгъэреи. Унегуьре хуьшдени хьозур сохде э догъи гиёв, комигьоки гьисди э гIошире ботанике жуьр-бе-жуьрелуь ве сеч бире буьлуьнде хэйрлуье верзуьши. У, эз фикир эну, хуб корисохде э зевербиреи ве хубтебиреи вегуьрденигьо шир. Э хурек хьэйвуй дери гьемиге молгъэреи гъэруьшуьгъ, эже гьисди гендуьм, жуьгь, жмых, суьмергъэндил. Не дануьсде, гуфдире омори у э мэхсереи енебуге расди, оммо сэхьиб фикир бире э ферме деберде гьовой музыке ве э уревоз зиёд хубте сохде зиндегуни гусбенде.

Гьечуь, хозяйство гирошди э рэхь тозе дегишигьо догъистони гусбенддошдеи. Кор гьисди гьле э серсуьфдеие тозеи синогъи жире, энжэгъ э биёвгьо салгьо веди мибу чуьтам у мидану бире. Тейте инжо зиёд. вокурде везифе эри кор норе э пушо. Гьисди хьэрекети овурде расунде хьозуьрлугъире э пенисохигьо жиге, зиёдте фирегь сохде мескен хозяйственнигьо дуьруьжде вокурдеи. Э зофру э ён нуькере гьисди омборте фирегьутегьерлуье муьлк бисдон, коминики гьемигеш хубте сохде эри герекие гьеминон дошдеи гусбендгьоре.

Э Министерство дигьбони хозяйство ве мэхьсуьлет Догъисту шолуми доре жофой молгъэредошдегоргьо э жинс лакон, комики, эхирлуье фикир э суьфдеи барасигьо, хуте бири э инжоини гьово. ГIуьзет сохде, чуьки э песини дуь сал гусбенддошдегоргьо вожиблуье мэгIэно дореи э рэхь ширвегуьрдеи. Гье у лап омбор имид доре, э хьисоб дешенде мэгIлуьмлуье гьем верзуьши гье у муьхькемлуье пенигьо.

Дигьбон Гуни газе гировундеи, оммо у гъозие-гъэдер иловлеи гьич не дегмиш бире гирде э гъэд хуне куьнж кинлей. Тейте хьуьзуьм э гъэд камин кеф-хьэзе веровунде ве евошле чат зери, динж не бире жунгьолуье ихдилот э сер гъуногъи суьфре, эжеки э сер суьфре вебири гьемиге инжоини гусбенди пени. Э жунгьолуье ихдилот сохи шеви асму жугьоб дори кимивэхд шевгъ дореи астара.

Мустафа – одоми вегирлуье гIуьмуьрлугъи, унегуьре вожиблуье фикир эну ширлуье сергири гьисди эз товун, чуьки э гуьнжо овурде гьем э кор венгесде гъэзенжлуье ве жугьоб дореи дин-гIэдотигьо кор эри гъовум-гъэрдеш эн хуьшде. Кумеки сохдегор эн Мустафа гьисди чуьклеи бирор Биарслан ве зен эну Джамиле, бирорзерегьо Гаджимагомед ве Нурмагомед. Диеш менфигIэт э кор эну нушу доре невегьо Абубакар ве Билал – школьникгьо эз Махачкале, комигьоки гьемме вэгIэдо вогьне гешде, эри рафде эки келебебе э хозяйство.