Э товун Алла Николаевна мо песини салгьо шиновусдем омбар хубе, тэгIрифлуье гофгьо. Екем шинохденуьм гъовумгьо-куьнде одомигьоюре. Оммо э хуьшдени Алла Николаевнаревоз ме те имогьой шинох небируьм. Е хэвлете вэхд офде эри ме, рафдуьм э республикански онкологически диспансер шегьер Махачкала. Эз дуьл ме ченд жире хьэёлгьо эдембируьт гнрошде, чуьнки и бу суьфдеи келе, э ме редакциейму тапшуьрмиш сохде, везифе.
Чуь, гуюм, чуь пуьрсуьм, чуьтам сер гируьм и очерке, чуь одомини духдир Абрамова: гоф, суьгьбет сохде хуш оморенигьо одоминиге, небуге огъурдомогъэ одоминиге? Гьечи э и фикиргьоревоз оморум рази э больнисе. Офдум Алла Николаевнаре. Э пушойме поисди раче, миёние балае зен, очугъэ сифет, дуьруьжде чумгьо, ловхэнде. Эз буй-балаю, эз дениширемун эну ме гьеебо гьисс сохдуьм, ки мозол ме хунди, ки э гIэрейму хубе гоф-меслэхьэт мигирору гуфдире…
Ме дануьсденуьм ве хундеш хундем, ки омбаргьо сер гирденге очерк хуьшдере э товун одоми чуьжире сенигIэтиш бисдоге, сер гирденуьт ихдилот хуьшдере э гофгьоревоз, ки и одоми эз гIэилиревоз ниет сохди эри бире е агроном, енебуге гIилмчи, духдир енебуге учитил ве диеш. Гьевел ме фикир мисохдуьм эри хуьшде, ки чуь мозоллуье одомигьои, у одомигьо, чуьнки угьо расирет э метлеб зиндегунишу, согъ гIуьмуьр эришу вихде рэхьэ эдет рафде. Келете биренге, екем э хуьшде домунде, ме сер гирдуьм эри ежирейге фикир сохде: бегем гьеме ме шинохденуьмгьо ве э эйлонмейме гьисдуьтгьо одомигьо жуьр-бежуьр сенигIэтгьоре сохденуьтгьо гье эз гIэилиревоз ниет сохдет эри и сенигIэте сохде? Бегьем биретми ниетгьой гIэили энугьо енебуге гъисмет ищу ежирейге хунди? Э дуьлме мере лап воисденбу, веровунде биёв гуфдире ниет гIэили эн гьер одоми. Оммо ме эдембируьм дире, фегьм сохде, ки э гIэрей э эйлонмейме гьисдуьтгьо одомигьо, омбар нисдуьт ужирегьо, комигьоки э жиге овурдет ниетгьой гIэилишуре, оммо неденишире э ижире овхьолет э барасиревоз эдете жофо кеширенуьт э десенигIэтиге. Унегуьре те ебо недануьсде э товун гъисмет Алла Николаевна Абрамова, ме эзу пуьрсируьм: ишму эз гIэилиревоз ниет сохдейт эри сенигIэт духдирире сохде небуге и кор гьечуь эь хуьшде бисдо?
— НэгI, эз гIэили мере ижире ниет небу,- очугъ гуфди Алла Николаевна.- Кор гьечуь бисдо. Ме школере верасденге, хьэрекет сохдуьм эри э университет дерафде, чуьнки мере лап хьэз оморенбу химия. Оммо дерафде не дануьсдем. Эри согъ е сале э негьогъ эй пуч не сохде, э несигIэт деде-бебейме гуьре, рафдуьм э медучилище, э барасиревоз дорум экзаменгьоре ве гъобул сохде оморуьм унжо. Хундеимере э медучилище бегьем сохденге, дуь сал кор сохдуьм э мединститут э кафедрай физиология. Эзумбэгьдойге дерафдуьм эри хунде э и институт.
Институте хунде-бегьем сохде бэгъдо Алларе фуьрсоренуьт эри кор сохде э Белгородская область. Гье унжо рафдени эри кор сохде хэгьергили энуш. Алла сохдени сенигIэт терапевтире, хэгьергили эну – эн гинекологе. Се сал кор сохдет угьо унжо. Песде э 972-муьн сал Алла вогошдени э сигъде шегьер хуьшде ве дерафдени э кор э онкологически диспансер. Э кор дерафдеш асант небу. Суьфде уре гъобул сохдет чуьн гьелелуьгее корсох. Оммо эзу вэхдевоз те имогьой эдее сохде у сенигIэт духдир-онкологе.
Ини чуьтам кими вэгIдо бирениге гъисмет одоми.
Изму се сали Алла Николаевна эдее серберэхьи сохде кор отделениере. Кор, гьелбет, асант нисди. «Мере эз кор бэгьэй де гъэйгъу нисди,- гуфдирени Алла Николаевна,- мере шуьвер гъуллугъ сохдени нисди, гIэилгьо гъуллугъ сохдени нисди. Э вэгIдою ме э шуьвер не рафдуьм. Гьеймогьой ки, салгьойме омбари. Эри хуьшдениме, белкем нэгI, оммо эри корме и лап хуби. Мере гьисди минкини эри те сэгIэт хьофд шохьонгумиш э кор эй поисде. Оммо кифлет мибисдоге, сэгIэт сесеигьо-чоригьо миёсдуьм э хуне видовусде. Гьелбет, кифлет хуьшде гереки одомире, оммо эн ме гъисмет ме гьечуь бисдо, ки гье, ме вэхд хуьшде ре ме э кор дорем».
Алла Николаевна лап хубе сенигIэткори. Гьемеш э больнисе дануьсденуьт гьечуь биреире. Оммо у хьэрекет сохдени эри гьемише зиёд сохде дананигьой хуьшдере. Эри хуб кор сохдеи уре ченд бо дорет «согъбошигьо», грамотегьой ГIуьзети. Е одомиге, белки, мигуфди эри хуьшде: хьуьрмет ме келеи — дие чуь гереки? Оммо у гьечуь хьисоб нисе сохде. У гуфдирени: эй одоми эз гьемме зиёдте данани, соводлуьини, де коргьойге – э песини жигеи. Эзу товунеи, ки у гIэре не доре зиёд сохде дананигьой хуьшдере. Э чор сал ебо у рафдени э Масков э онкоцентр эри шинох бире э тозе синогъигьо-чорегьой медицинаиревоз э отрасль хуьшде.
Хэлгъ иму чуьтам гуфдирениге: эй кор сохдегор, кор гьемише офд миёв. Гьечуьни эн Алла Николаевнаш. Неденишире э у овхьолет, ки у эдее рэхьбери сохде кор эн согъэ отделениере, у гьеле эшгълуье бзхш вегирде гьемчун э коргьой эн жэгIмистиш, гьем эн диспансер, гьемиге эн шегьер. Меселен, эдее рэхьбери сохде кор производственни сектор десдей контроль хэлгъи диспансере, вихде оморени секретарь э гьеме конференциягьой духдиргьо, у гьисд секретарь эн жэгIмиет онкологгьо, куратор эн гьемей поликлиникагьой шегьер. «Эриме оморенигьо,- мэхсере сохде Алла Николаевна,- нисди ужире мероприятие, э комики ме бэхш нисе вегирденуьм».
Нисе воисде, ки имуре верасуьт гьечуь, гуйге иму эдее ихдилот сохденим гуфдире э товун одоми, согь гIуьмуьр хуьшдере бэхшеригьо э кор ве эз кор бэгъэй гьичиреш э хэпер хуьшде нисе гирденигьо, комиреки дие гьичиш герек нисдигьо. У дуз нибу, не гьечуь гьисдиш нисди. Хэвлете вэхд хуьшдере у гировундени э деде-бебей хуьшдеревоз, хэгьер-бирор хуьшдеревоз.
— Э хэвлете вэхд ме омбар хунденуьм. Расди з кино эз сад бо ебо рафденуьм. Оммо э келе войгелуьиревоз рафденуьм э концертгьо. Э Масков биренки, егъин э театр рафденуьм. Эже мирай дие, гьелбет, э вежегьисдеигьо нирайки,- зарифаткими гуфдирени у.- Мере омбаре дусдгьои. Вохурденуьм э угьо. Коллектив иму омбаремиллетлуьни: лезгигьои, лакцигьои, расди, тат энжэгъ ме тэхьноюм.
Лап куьнде дусдме – Пашаева Елизавета Иосифовнаи. У гинекологи. Дусдиму э зуревози. Гьисд мере е куьнде хэгьергилигеш э Масков. У кор сохдени э онкоцентр. Иму дусдгьоим гьеле эз вэхд э институт хундеиревоз. Ме з Масков оморенге иму гьемише эеки вохурденим, енебуге у оморени э кин ме э Махачкала. Гьечи бисд салгьо эдее дусди гировунденим.
Хосиет эну гьисдиш ужиреи, ки одомире э кин эну, гуйге гIэсел зерени вогосунде. Дуьлочугъэ ве дусдхогъэ одоми, уре хьэз оморе гофмеслэхьэти сохде, ёгьин хьол-овхьол одомире пуьрсире дануьсде. Э ижире одоми жугьобиш доре воисдени эз дуьли, ихдилот сохде э у гьемере, чуьтам гьисдиге, чуь э дуьл дериге, чуьнки туь дирени, ки и одоми э дуьлсухуниревоз эдее пуьрсире э товун коргьойтуь, эй хьэзле, эй егIни, дуьл немундеи нэгI. Ки у гьэгьигъэтиш, хьозури эри кумеки сохде э туь, эгенер э у кумеки туь михьтожиге.
Э ёр ме омо е суьгьбет, гирошдигьо э гIэрейме нен келе и медсестрай отделение Марьям Захаровна Гашимова. Иму нуьшдебирим э чуькле кабинет эну, эдембирим меслэхьэт сохде. Марьям Захаровна эдембу ихдилот сохде э товун асант нисдигьо жофой хуьшде, фикиргьой хуьшде. Me денишире э пенжере, эдембируьм гуш веноре. Оммо ебо-ебо хьэёлгьойме э лой ихдилотгьой эну небируьт.
Э келе хьэёт диспансер лов сохде келе, фирегьуне, савзелуье луьгегьой хуьшдере поисдет омбаре гьуьндуьре доргьо. Э соей энугьо, э сер скамейкагьо, э беседка нуьшдет нечогьгьо. Э минжилуьг доргьо, э тенге жилгьэ кура бисдо десдей нечогъгьо. Угьо поисдет э иловлей денуьшдее раче балае зен э сипре халатевоз. Сие муйгьой сер ю эдембируьт тов-тови доре. Эз гофсохдемуьн эну, чуьтам у гуш венорениге э кин эну руй биренуьтгьо одомигьоре, жугьоб дореге э пуьрсуьшгьой энугьо, ме гьеебо шинохдуьм уре ве верасируьм, ки гьеме хэёлгьо-фикиргьой эну гьеймогьой э и одомигьоревози, э дердгьо-дуьлесдигьой эни зэгIиф, гурунд нечогъ бире, эз хьол офдоре одомигьоревози, ки изму у, селт фурмуш сохди э товун эни эзи нимсэгIэт пушоте эйме очмиш сохдебугьо проблемагьой хуьшдере.
Марьям Захаровна дениши э пенжере. У гуйге вераси, гьисс сохд эз дуьл ме гирошдебируьтгьо думитгьоре. «Нечогъгьойму хосденуьт Алла Николаевнаре, — гуфди у,- иму гьемейму хосденим уре». Песде екем фикир сохде бэгъдо, гуфди:
— У лап хубе одомини, дуьл эну очугъи. Нечогъгьоре гуш дошде э тигъэтлуьиревоз. Лап хуб дануьсде кор хуьшдере. Ини се сал у эдее э рэхь берде кор отделениере, бирмунди хуьшдере, чуьн хубе энжомсох. Имуш лап хосденим уре. У гьич бешгъэи, тефигIэти нисе гировунде э гIэрей хуьшде нен де корсохгьойге. ЕгIин, ме келеишмунуьм, ишму э муьдинме дерит. Иму гьеме тен, екиним логьки, гурунд бире дуьл одоми, кейки эз дес эну нисе вероморе эри зэгIифе эз дес уьлуьм хилос сохде. Ижире вэхдгьо одоми ежире бирени, гуйге, уре согъ руз киниге гье куфди поисде. Оммо и хьол хуьшдере эз гьеме пэхьни сохде гереки, иллогьки эз зэгIифгьо.
Алла Николаевна кор сохдени эз дуьли, э е хунеш неёв гуфдире беде хэбер, куьнде одомишу муьрди гуфдире. Э диспансер ме шинох бисдоруьм э корсох эн еки эз корхонегьой промышленности Дербент Сосунова Сара Ильяевнаревоз. Неденишире э хьол хуьшде, и дилбоше ве жургIэтлуье одоми офдени гоф ве гъувот эри дуьл доре денечогъгьойгере. Гуфдире э товун духдир хуьшде, мугу:
— Ме хосденуьм эри эну жунсогьи, у имуре чуьтам жунсогъи дорениге, гьечуь жунсогъи хосденуьм эри эну, эри кифлет эну. Ме дедей чор гIэилуьм, эз гьеме кифлетме эдей согъбоши гуфдиренуьм, чуьнки у э пой поюнди мере, ме келе сохум, э метлеб расунуьм гуфдире гIэилгьоймере. Омбар согъбоши, Алла Николаевна, чуьнки туь мере жун дорей!
Нисон Гилядов
