Руз ве сал гъозие гlэжоиблуьи эри гьер сал. Э 2024-муьн сал гьеи руз ве сал — 26-муьн декабрь.
Ханука – гьисди егьудии мигlид шэгlмгьо, комигьоредегесунденуьт э хотур тилисим, бире гъозие э вэхд гировундеи дин-гlэдотие темизи Битемигъдоше бэгъдовой бараси гъушуне ИегудиМаккавее э сер гъушунгьо падшогь Антиохе э 164-муьн сал те деврон иму. Гье и мигlид сергуьрде миёв 25-муьн рэгъэм жугьуримегь кислеве ве э дуразкеши хьэшд руз. Оммо, эри жугьургьо рузсергуьрдени эз торики зере, унегьуре нушу доре мигlидесергуьрденуьт мэгlлуьмей бинелуье руз мигlид.
Э 332-муьн сал те деврон иму Егьудии э войгей хуьшде гирошди э зир рэхьбери Александре Македонски, коминики гуьрди жире нисегъэриш сохде омореи э дин-догlот зиндегуни жугьургьоре. Бэгъдовой уьлуьми Александре э 323-муьн сал те деврон иму веомборе гъэдер довгlогьо, комигьоки берди э гlэрей хуьшде эн угьомиросе вегуьрдегоргьо, эки рэхьберсохи хьуькуьм омори египедскигъумолет Птолемеевгьо, ве песини садсали гирошди э овхьолетевозбемзерие динжи.
Э 198-муьн те деврон иму Птолемеигьо бири дербодэгъунСелевкидгьоревоз (ассирийски грекгьоревоз), э десгьо комигьокирафде расири ве Егьудии. Э сергирии жэгlмие гъозие гьечиоморени чуь дегиш нисе бирение ве гьеле кембиш хубте бири. Жугьургьо вегуьрди десхэтлуье зомин дореи, гъувот доренигьоугьоре э ихдиёри зигьисде «э гъонунгьо бебегьой хуьшде», вевечиреи эз муьзд бири е ченд гъэдер кемте. Оммо песдеСелевкидгьо сергуьрди сохде хьэрекети гъобул сохдеи дин-догlотэн угьоре жугьургьоревоз. Гречески философия ве культуре кем-кем дарафде омори э жугьурие иловле.
Э 175-муьн сал те деврон иму эки рэхьбери хьуькуьме омориАнтиох Епифан, э рэхьбери эну гъобул сохи гречески культуре нисегречески могьлугъ вегуьрди гъоимлуье жире тэхдетегьер. Тиробисдо гlэмел нисе оморенигьо книг, эз гъонун не ведарафдеижугьурие гъонунгьо – гъэгьигъэтлуье пузмишсохи гъонуне, э гьемме жиге бири нореи буьтгьо. Антиох дори нум хуьшдереИерусалиме, Битемигъдоши жовогьилетгьо бири векендеи мол-девлете, оммо хуьшдени Битемигъдош талавури сохде омори.
Э жугьоб э Егьудии сер гуьрде омори гъолхмиши э зир рэхьберикифлет Маккавеевгьо. Той сохдеи э гъушун Антиохе, гъолхмишчиегъушун бири кемие гъэдеревоз, зобу ерэгъленмиш сохде омори вехьозуьр бири.
Сервори сохдегор гъушуне Иегуда Маккавей, варасирени гье у, вирихде пэхьни бире вокурде гъовхогьоревоз, нисе дореи дуьшменеминкини э кор венгесде омборе гъэдерлуье зевербиреиревоз. Шишире рафдеи э жейлее десде грекгьо, гъолхмишчие гъушунберди е барасире э песей екиге. Э гъэд се сал у ведекуьрдибесгъундорегоргьоре эз е гъэдер мескен вилеет ве хилос сохдиИерусалиме, сибит дореи, э уревоз, чуьки буьлуьнде везифе вегъувот руьхь кими вэхд дорени вожиблуье мэгlэнолуьи.
Гирошдигьо эз эрхэ эки эрхэ ихдилотгьо э товун биригьо, чуьки, зеверо верафдеи э Битемигъдоше догъ, жугьургьо офди э Битемигъдош руьгъэн эри лампадгьо, вес биреи эри гуьрдеигlэтоше энжэгъ э вэхд гирошдеи е рузире. Оммо, муьгlуьжуьзлуьетегьеревоз гlэтош э суьрхине хьофд шэгlмие меноре сухди согъэхьэшд руз, э вэхд гирошдеи комигьоки хьозуьр сохде омори тозегьоселигъэигьо руьгъэн. Гьечуь бу тозеден дин-гlэдотлуь темиз сохдеоморе Битемигъдоше. Э ёргири э товун гъозие э мигlид гьер шевмиё бу дегесунде шэгlмгьо: екире – э суьфдеи руз мигlид, дуьдуь – э дуьимуьн руз, сесе – э сеимуьн ве гьечуь те хьэшдимуьн руз, э корвенгесде эри гье у, чуь тегьер, жирелуье шэгlмдон – ханукию. Жугьурии хьохоми гуфдирени: «Екем товуш вес бирени эри гье у, эри чуьки лов-тум сохде келе гъэргъи торикире».
Э мигlид Ханука гlэилгьоре миё бу вэхд форигъэтии, гьемчуьнгlэдоти бэхшире угьоре возилегьой гlэили ве доре пул. Э товунзутеине гъозиегьо ёр овурдени гьемиге вози э ханукальни думдума, э гьерки эз чор лой коминики нуьвуьсде омори суьфдеи хьэрфгофгьо е келме гоф «Тилисим буьзуьрглуь бири инжо» (эгенер коргирошдени э Исроил) енебуге «Тилисим буьзуьрглуь бири э унжо».
Э сер гуьрдеи хьэшдимуьн рузи егьудии мигlид Хануки э кифлетгьо жугьургьо, жэгlмиет дин-догlоти э гьемме вилеетдегесунде оморе шэгlмгьо э жирелуье шэгlмдон. Э гъэдимиешегьер Дербенд гье и дин-гlэдот зиёд дуразовуне гировундеиомборе девргьо. Имисал бигlэдотлуье гировундеи мигlиде Хануки э лезгинкеревоз э возирегоргьоревоз тати театре, несигlэвегирдегоргьо Хуне гlэили «Жасмин» ве Екшобботи школе эки нумаз «Келе-Нумаз» гировунде миёв э Муниципальни тати (догъи-жугьури) театр нумине Манахимове Л.Я. Бинелуье фикирмежлуьс – гье у еклуьги дин-гlэдотигьо ве культуригьо – жугьуриеве хэлгъгьой Кавказе.
Хьуьрметлуье хундегоргьо гозит эн иму, омборекбу гьеммейки э мигlидевоз! Бигьил товуш дуьл ишму ишуьгъ доре гьечи очугъ, чуьлуьп шэгlмгьо э дегесунде оморе меноре ве гьерки мидануь офдеминкини дуьлфирегьуни бэхш сохдеи товушевоз э гъовумгьохуьшдеревоз, э гъулебенди, эз гьемме гlуьломевоз!
