И рузгьо литературни жэгIмиет бирмунде 155-муьн сали эз руз хьэсуьл омореи хэлгъие шогьир эн Догъисту Абдуллы Магомедова. Нум эну омборе вэхд э фирегье хундегоргьо бири фурмуш. Огол зере гешдеи гIилми э гIилмие жэгIмет. Гуьнжуьнде оморе чи эн шогьир – еки эз биненорегор тозе совети литературе Вилеет догъгьо – хунде филологгьо ве гIилмчи догъистоние шогьири. МигIид руз хьэсуьл омореи бири хубе войне эри э ёр овурде ве гоф сохде э товун гьемватани эн иму э жигере гуьрдеи ве параменди догъистоние литературе советие вэхд.

Э кумыкски музыкеи-драматически театр э нум А.П.Салаватове бири межлуьслуье мигIид, гIуьзетсохие 155-муьн сали эз руз хьэсуьл омореи Абдуллы Магомедова. Э товун гуьнжуьнде оморе чи эну гуфдире кучмиш бирегоргьо э дуьруьжде утогъ нушудорегоргьо литературни жэгIмиет республике, хосдегоргьо эн шогьири.

Жигегир министре культуре РФ Мурад Гаджиев руй бире эки оморегоргьо э ёр овурде хэлгъие шогьире, комики бири суьфдеи велг гьовумлуье литературе, нуьвуьсде оморе э тозе советие вэхд.

«У гIуьзетлуь сохде ватане ве жофоре. Хьохьомлуье одоми эз кент Аксай бири суьфдеи э тозе вэхд, комики мэгIлуьмлуье э омборе нумевоз, оммо суьфдеи гьеммише мунде фурмуш нисе бирение классикгьо эн иму – Абдулла Магомедов, Сулейман Стальский, Гамзат Цадаса. Нум эну верзушлуь согъбоши гуфдиреи э ёр хэлефгьо чуьтам меселен эри биёвгъо эрхэ», э и гофево варасунде бегьем сохде бирмундеи эн хуьшдере Мурад Гаджиев.

Э гIилмие гешдеи гIилми «Абдулла Магомедов ве культурни-торихие мэгIэси: эз бигорлуье-ранжберие мэгIси эки художественни торихие э шогьирие гуьнжуьнде оморе чи» гIилмчи филологически гIилм Забит Акавов овурде документгьо, комики шогьоди доре э товун келе гъэдуьр, комики дори классикгьо догъистоние литературе гуьнжуьнде оморе чи хьовир эн хуьшде.

Сулейман Стальски, кейки дануьсди э товун уьлуьм биреи шогьире, нуьвуьсде: «…Нисди дие э гъэд иму гье у келе одоми, гьеммишеи зуьнде ве хэнделове келе мерд, мэгIнихун мозоллуье зиндегуни хэлгъгьо Вилеет догъи». Гамзат Цадаса гуфдире э товун гье у могьбуллуье гъозие: «Гурунде вирсохи. Гурунде хэбер омори эри ме. Туьнде дерд у гирде дуьл эн мере – иму вир сохде хьовире… Уьлуьм Абдуллы Магомедова – мэгIрифетлуье шогьире эн Догъисту – гурунде вирсохи эри гьемме нуьвуьсдегоргьо ве шогьиргьо».

Гье у ризгьо эз нуьвуьсдеи э «Догъистоние дузи» эз 3-муьн марта 1937-муьн сал:

«Те песини рузгьо, не денишире э гIумуьрлугъи эн хуьшде ве гурунде нечогъи, Абдулла Магомедов мерэгълуь бире зиндегуни вилеет эн иму, жугьоб доре дестонгьо эн хуьшдеревоз э гьемме гьозие зиндегуни эн иму.

Гешдеи гIилми Забита Акавова бирмундеи тигьэте хундегоргьоре э гуьнжуьнде оморе чие гъисмет хэлгъие шогьире, Корсох рэхьбери Союзе нуьвуьсдегоргьо республике, корсох Дагцике, еки эз суьфдеи э Догъисту кавалере Жофои Гъирмизине ГIэлеме. Бирмундеи э межлуьслуье мигIид, гIилмчи гуфдире э товун герекии пуре хундеи гуьнжуьнде оморе чи мироси Магомедова, комики бири гъэдер торих догъистоние хэлгъ.

Э гьимиши, э гъэд литературни тержуьмесохи догъистонигьо ю хуьщдени нуьвуьсдегоргьо нисе омбор дестонгьо эну. ГIэмел миёв гуфдире тержуьмесохи сернуьш Союзе нуьвуьсдегоргьо РД Марины Ахмедовой-Колюбакиной е ченд дестонгьо. Эри хуб виниреи гуьнжуьнде оморе чи гереки гъэйгьу доре ихдилоти эну «Шогьир, комики тэгриф доре жофоре».

Ахмедханова-Колюбакина риз кешире бэхшвегири биненорегоргьо догъистоние шогьири тозе вэхд э гуьнжолуьи Союзе нуьвуьсдегоргьо. Унегуьре у э пушо норе зиёд сохде скульптуре эри чор хэлгъие шогьиргьо Догъисту – С.Стальскому, Г.Цадасе, А.Магомедову, А.Гафурову – ве норе сенгъ ёровурди э еки эз бохче эн Махачкеле. ГьейсэгIэт гье у чуькле десдее скульптуре сэхьибие эн музей ИЗО, эгенер мибу одомигьо, комики веровунде гье у фикире, угьо дарафде э торих культуре Догъисту чуьтам одомигьо кумеки сохденигьо параменди эну.

У э пушо норе гьемчуьн зиёд сохде скульптуре эри шогьиргьо ве нуьвуьсдегоргьо э гъирогъие мескен эн Махачкеле ве норе нум энуре Бохчей догъистоние литераторгьо. Расул Гамзатов лап хьуьрмет сохде суьфдеи шогьироре, комики поисде чешме советие догъистоние литературе, э ёр овурде Марина Ахмедова-Колюбакина ве гуфдире, чуьки бинелуье сенгъ ёровурди шогьир – книг энуни ве гуфдире имиди, чуьки эки 160-муьн сали Абдулле Магомедове мибу ведешендеи келе книг шогьири э кумыкски ве уруссиетие зугьун.

Э эхир бирмундеи эн хуьшде у хунде дестон Магомедове э тержуьмесохи эн хуьшде, комики варасдеи нуботлуье ризегьо:

И станут пусть прочнее стали

Сердца рабочих и крестьян.

Да, это наши дни настали,

Чтоб светом правды засияли

Твои вершины, Дагестан.

Э куьнде тегьер шогьири Абдуллы Магомедове хэлгъие лирике, комики вегуьрде э хуьшде шогьири хэлгъие мэгIни, бирмундеи тигъэте гIилмчи филологически гIилм Малик Гусейнов.

ГIилмчи филологически гIилм Разият Ахмедова ихдилот сохде э товун бинелуье гъойде бирмундеи эн хуьшде э товун шогьир «Фирмуш нисе бирение мэгIни» э комики у гуфдире, чуки гуьнжуьнде оморе чи эн Абдуллы Магомедова верзуьшлуь бире фегьмсохи.

Се ю хуьшдени нуьвуьсдегор – Цадаса, Магомедов ве Стальский – э1934-муьн сал буйругъевоз ЦИК ДАССР суьфде вегуьрде буьлуьнде нум хэлгьие шогьиро, ве гье у бири шекуьл шогьирие дусди литераторгьо Догъисту. Угьо бири еки эз суьфдеи, кире воисде дегиш сохде жэгIмет, винире хьуькуьм совети чуьтам тозе зиндегуни, риз кешире Ахмедова.

Э межлуьслуье мигIид гоф э товун Абдулла Магомедов э гъовумлуье литературе гуфдире хэлгъие шогьиргьо Багаудин Аджиев ве Ахмед Джачаев.