Тегьер деде шолумире хосдени,
Тегьер духдер дусдире сэхд дошдени,
Тегьер эвлод Ватане у хосдени,
Мозоллуьни гъисмет духдер э и девр.
Зоя Семендуева.
Имисал э хуше овхьолет зиндегуни эдее нушу доре оморе юбилей эн еки эз ведилуье зен хэлгъ иму Людмила Хьизгъиловна Авшалумова.
Э товун Л.Авшалумова, депутат Гуьрдлемей Хэлгъи Республикей Догъисту, жигегир Сернуьш Комитет Гуьрдлемей Хэлгъи Республикей Догъисту э товун соводи, гIилми ве базургенди, рэхьбер кафедрей дини эн Догъистонлуье хьуькуьметлуье универститет, кандидат философски гIилми, ки у хуьшдере бирмунди гуфдире чуьн одоми э келе хьэрфевоз.

Людмила эз деде хьэсуьл омори 5-муьн июнь 1941-муьн сал э кифлет нуьвуьсдегор хэлгъи Догъисту Хьизгъил Давидович Авшалумов, гъумолет комики бу эз дигь Муьшгуьр район Дербенд. Келебебей Людмила бу соводсуьзе одоми, гировундебу кор ранжберире. У бэш вегуьрдебу э Екимуьн довгIой гIуьломи, ве эри жоборди уре доре оморебу Георгиевски хоч ве нуьгьрее сэгIэт. Гьишде эз песой хуьшде шеш гIэилгьо етимгьоре, у зу рафдебу эзи товуше гIуьлом. Дедейхолуй Людмила Хьизгъиловна бу эз ведилуье гъумолет Ханукаевгьо, омбаре нушудорегоргьой комики бируьт офицергьой уруссиетлуье императорски лешгер, сэхьибгьой гIошире девлетгьо гьемчуьн эн омбаре хунегьо э Дербенд, ве гировундебируьт мисволуье коргьо. Бебейхолуй эну – ГIэсоил Бинаев э 1928-муьн сал биребу бинелуье редактор эн суьфдеи гиле дофус зере оморебугьо гозит «Зэхьметкеш».
Э ер эну лап хуб мунди вэхд гIэильети эну. Те имбурузине рузиш эз ер эну не вадарафди, чуьтам уре воисдембуге шир. Оммо умогьой дедей эну ихдиер нисе дорембу дес зере э шир: и шир лап гереклуь бу эри нечогъэ хьэгьер эну. Гьемчуьн дэгIэм буржунде ералмиси те имогьоиш э ер эну мунди. Чуькле духделе гешдембу э кифлет хуьшдеревоз э гьеммей вилеет – бебей эну бу лешгерчи ве бэгъдовой довгIо гье бирден вогошде не омори э хуне, омбаре вэгIэдо у гъуллугъ сохдебу э Берлин. Угьо зигьисдембируьт э лап дуре гарнизонгьой вилеет. Оммо чуькле Люда фикир сохдембу, ки мие бу гьечуь. Эри эну бу вожиблуь, ки э куьнди эну бебеи, комики хуте сохдембу уре нуьшде э сер гIэсб ве туьфенг зере. Гьемчуьн у хуте сохди уре эки хундеи. Политрук, лешгерие корреспондет, Хизгил Авшалумов гьемме довгIоре гирошди э зир гунилегьо. Ве чуь, у нуьвуьсдембуге э товун довгIо, вегуьрде оморебу эз зиндегуни.
Бебей Людмила эз гIэилиревоз куьнд сохдебу духдер хуьшдере эки торих, базургенди зуьгьун, гьемчуьн эки гIъдотгьой хэлгъ хуьшде. Э параменди бире доруние овхьолет гIуьломеварасиреи, корисохи сохдембу хьэрмэхьгьой бебей эну, нуьвуьсдегоргьо чуьн Р.Гамзатов, А.Аджаматов, Ю.Хаппалааев, Абу-Бакар ве диеш, комигьоки гьер руз диреморебируьт э хуней Х.Авшалумов, ве э комигьоревозки у гировундебу муьхькемлуье ологъигьоре. Овхьолет соводи, мугьбет эки литературе бу фундамент э комики гуьре у вокурдебу мэгIрифетлуье ве гIилмлуье зиндегуни хуьшдере. Келе тигъэт эри тербиедореи дуь духдергьой хуьшдере доребу дедей Людмила – Ершо Асаилова.
Хунде, бегьем сохде 2-муьн махачкалински школере э барасиревоз, Л.Авшалумова дарафдени эри хунде э Догъистонлуье хьуькуьметлуье зеверие соводие идоре. Э зеверие соводие идоре мэгIрифетлуье духдер, сер гуьрдени нуьвуьсде дестонгьо ве ихдилотгьо. Бэгъдовой варасдеи зеверие соводие идорере Людмила Хьизгиловна кор сохди э кафедрей философие, варасдени аспирантурере ве бирени кандидат философски гIилми, эзу бэгъдойге у бирени профессор эни кафедре. Эри мугьбетлуье кор хуьшде Людмила Хьизгъиловна дори согь гIуьмуьр хуьшдере. Мерэгъгьой гIилми эну омбар вожиблуьнуьт, у гьисди автор эн омбаре статьягьо гьемчуьн эн монографиегьо. Э вэхд гIилмлуье корисохи Л.Авшалумова хундени эри студентгьой ДГУ хундение курс э мэгIэной динлуьи, гировундени жирелуье курсгьо э товун торих иудаизм, хочпереси ве ислам. Имбурузине варасиреи эну рэхьмедуьли, мугьбет эки одоми гуьрд сохдени гьемме уруссиетгьоре, не денишире э миллет ве динлуьи эну. Уре гIэмел миев дешенде э хьисоб энугьо, нум ки гьеммише мимуну темиз ве ишуьгълуь. Оммо дошде уре кумеки сохдени боворинлуьи, ки одоми фикир сохденигьо не денишире э четине вэгIэдогьо, мие зигью э номус гуьре. Гьечуь уре хуте сохдебу бебей эну, жэгIмиетлуье нуьвуьсдегор Догъисту Х.Авшалумов.
Оморе э келе политике, Л.Авшалумова боворинлуьни э жейлее фикиргьой хуьшде, ки политик мие бу гуфдире дуьруьсде одоми, муьгьбетлуь э хэлгъ, комики ихьдибор сохди гъисмет хуьшдере э у.
Э Людмила Хьизгъиловнеревоз гьеммише мерэгIлуьни. У лап хубе одомини.
Л.Авшалумова се гиле вихде оморебу э Хьуькуьметлуье Меслэхьэт республике. Гьер гиле и бу тозе верэгъ э зиндегуни эн сенигIэтлуье политик. Имбуруз кор э Парламент республике, э Комитет Гуьрдлемей Хэлгъи Республикей Догъисту э товун соводи, гIилми ве базургенди дураз кеширени политически корисохи энуре. Ве эзу талаб сохдени тозе гъэрорномегьоре, божоренеире эри гъимет доре гирошденигьо дегишигьоре э соводи гьемчуьн э базургенди республике. Профессор Л.Авшалумова хьисоб сохдени, ки и бинелуье сферегьо бесде оморет дуь э екиревоз. Ве эзу, чуьтам мигироруьт дегишигьо, межбуьр бирени биевгьой Догъисту.
Эри бегьерлуье жэгIмиетлуье ве политически корисохи уре бэхшире омори орден Дусди. Эри личностни качествой хуьшде Л.Авшалумова се гиле вихде оморебу эз тараф Конституционни Гуьрдлемей республике бэхшвегир эн Хьуькуьметлуье Меслэхьэт, дануьсде э гьемкорсохгьой хуьшдеревоз гъоим дошде э республике граждански шолумире. Дуь гиле вихде оморебу э ЖэгIмиетлуье палатей Республикей Догъисту. Измуш у гьисди депутат, жигегир Сернуьш Комитет Гуьрдлемей Хэлгъи эн Республикей Догъисту э товун соводи, гIилми ве базургенди. Жугьобдорлуьи – гьисди еки эз бинелуье чигьретгьой хосиет эну. Гереки риз кешире, ки и буьлуьнде гъуллугъигьо, не гъобул сохдеи верзуьшлуье нумгьо, дегиш не сохдет уре. У гьевелинере хуно очугъ ве ошгорлуьни эри студентгьо, гьемватанигьо гьемчуьн эри гьемкорсохгьой хуьшде. Бинелуье тигъэт у дорени бэхшвегиргьой довгIоре. Гьелбет келе тигъэт хуьшдере у дорени эри корисохи э жовонгьоревоз.
Жейлее гъоножогъи эн Л.Авшалумова эки дедегьо кире гьисдиге омбаре гIэилгьо. У э угьо кумеки сохдени э гъэлхэнд сохдеи ихдиери энугьоре, гъэрор сохдеи социальни пуьрсуьшгьой энугьоре, ве жозе дорени човушгьоре, комигьоки негреи сохденуьт бэхш вегиргьой довгIоре ве кифлетгьоре, комигьореки омбаре четинигьои. У бигIэдотлуье одоми. Оморенки э хуней эну, варасиреним, ки бинелуье гIошири эну – киниггьои. Киниггьо уре омбари ве жуьр-бе-жуьрегьои. Философие, публицистике, классически литературе, гьеймогьине ихдилотгьо, шогьиригьо. У омбаретарафлуье параменде одомини.
У дорени келе дуьлпесои хуьшдере эки имбурузине жовонгьо, буьлуьнде гъэрхунди хуьшдере хьисоб сохдени, омбар вожиблуьни гуфдире гъэлхэнд сохде жовоне эрхэгьоре эз руьхсуьзи ве одоминехогьи. Унегуьре гьимиш не сохде не вэхд, не гъувотгьой хуьшдере у диеш гировундени кор хуьшдере э жовоне одомигьоревоз, тербие доре угьоре ижире качествогьо, чуьн ватанхогьи, одомихогьи ве диеш.
Л.Авшалумова – омбар гъувотлуье ве номуьслуье одомини. Уре хуб шинохденуьтгьо одомигьо, дануьсденуьт, чуьтам гъовхо берденуьтге э четинигьой гъисмет зиндегуни хуьшдеревоз. Дуь э песой еки рафденуьт эзи товуше гIуьлом деде, шуьвер, бебей эну, оммо у офдени гьегенеш гъувот, эри гировунде эшгълуье жэгIмиетлуье коре. Азадлуье вэхд хуьшдере эз жэгIмиетлуье корисохи у гировундени э мугьбетлуье хьэрмэхьгьоревоз, кук Марат гьемчуьн э дуь бэхдевере невегьой хуьшдеревоз.
Л.Авшалумова офде хьэвлете вэхд, оморени э суьгьде дигь бебей хуьшде, вохурдени э гъовумгьо, гировундени суьгьбет э дигьбонигьой бебей хуьшдеревоз. Эри Л.Авшалумова имбуруз вегирлуье тербиедорегор эну гьисди бебей ю, комики дануьсди доре духдере гьееки э генегьой хуьшдеревоз буьзуьрге мугьбет эки Догъисту, эки хэлгъ хуьшде. Эз гьемме чигьо э и гIуьлом зиеди никилуье нуми. Гъобул сохде дуьруьсде нум мозолуье духдере эз бебей хуьшде, Людмила Хьизгъиловна хьэрекет сохдени эри гьишде уре эри невегьо ве миросгьой хуьшде.
Омбаракбу юбилей ишму, гIэзизе Людмила Хьизгъиловна! Хосденим эри ишму жунсогьи, гIуьмуьрдурази, шори, ники невегьошмуре виниреи. Э шоре, межлуьсгьо вохуройм гьееки.