Гьеммейки дануьсдени, ки эри одоми сер гуьрде эз лап чуькле салгьо соводи лап вожиблуьни. Вегуьрде муьхькемлуье биней дананире гIэмел миев э Махашкалеш, э Республикански омбаретарафлуье лицей-интернат эри эгъуьлменде гIэилгьо.
И – жирей хуней дананини, э унжо гIэилгьо мидануьт вокурде ве очугъ сохде минкингьой хуьшдере, вегуьрде тозе божеренире ве хутеигьоре ве песде дарафде э хубе зеверие соводие идорегьо. Э Догъисту суьфдеи тозе хунденигьо идореи э комики дери чор бинелуье тарафгьо: физико-математически, компьюторне-информационни, химико-биологически ве гуманитарни. Гьемчуьн угьоре гьисди игъролномегьо э товун еклуье кор сохдеи э зеверие соводие идорегьоревоз, э гIэрей комигьоки: ДГУ, ДГТУ, ДГУНХ ве ДГПУ. Гьеммей энугьоре рэхьбери сохдени хьохомлуье несигIэтдорегор, хубтее хьовир эри дедегьо ве бебегьой хундегоргьо Борис Абрамович Ханукаев. Э товун эну, чуьтам пандемие кори сохди э Догъисту гьемчуьн э сер соводие проектгьой республике, э зиндегуни одомигьо – э гофсохи имуни, гировунде оморенигьо э гIуьзет гирошдигьо Руз тербиедорегор.
- Борис Абрамович, чуьтам лугьонд коронавирус расири э республикей иму, э лицей эри эгъулменде гIэилгьо, комиреки ишму рэхьбери сохденит?
- Гьелбетте, гьеммежэгIмлуье пандемие расири э Догъистуй иму гьемчуьн э хунденигьо идорегьо, эз сер апрелевоз гьемме школегьой иму гирошдет э жирей онлайн хундеи. Суьфде эри гьеммейки бу лап гурурнд, интернет-сайтгьо ве интернет-сетгьо нисе ветовусдембируьт, тербиедорегоргьоре вес нисе сохдембу синогъи эри гировунде онлайн хундеире, умогьой гьемме бу тозе. Бэгъдовой дуь орине тербиедорегоргьо ве хундегоргьо екем хуте биребируьт. Гьелбетте, пандемиере гьисди е жерге зобуне эзуновлейге биренигьо гъозиегьо: э сереботи эну жунсогьи одомигьо бири зобу, омбаре одомигьо муьрдет, эз е тарафиге карантин бирмунди кимигьо гъувотлуье тарафгьой жэгIмиет имуре.
Э Догъисту эз гIэрей зиндегуни рафдет омбаре духдиргьо, хилос сохденки нечогъбирегоргьо э коронавирусевоз. Песде жэгIмиет хуте бири зигьисде э овхьолет пандемие, веровунде гьемме герек гьисдигьо талабигьой эн Уруссиетлуье потребительски назарире. ГIэмел миев гуфдире, овхьолет э республикей иму хуб бири э эхир июнь. Гьелбетте, федеральни хьуькуьм имуре тигъэтсуьз нисе гьишдет. Президент В.В.Путин жирелуье тигъэте чарунди эки Догъисту, э инжо норе омори се госпитальгьо, гье евэхди вокурде оморебу се больницегьо эри 100-200 жигегьо гьейсэгIэт кор сохденигьо э жуьр-бе-жуьре районгьо. Одомигьой имуре доре оморебу дермугьо ве гьеммей эни коргьо кумеки сохдет э одомигьой Догъисту. Хундегоргьой иму э гIэрей хундение сал лап хуб хьозуьр биребируьт эки ЕГЭ ве песде дорет уре хуб ве бирмундет буьлуьнде барасигьоре.
Гереки гуфдире, 70-80% хунде варасдегоргьой эн Республикански омбаретарафлуье лицей-интернат эри эгъуьлменде гIэилгьо гьер сал дураз кеширенуьт хундеи хуьшдере э мэгIлуьмлуье зеверие соводие идорегьой вилеет э хотур качественни хьозуьр сохдеи, э хотур бесгъунигьо э гIэрейхэлгъие олимпиадегьо. Эрклуь биреним, ки Уруссиетлуье меслэхьэт эн школьни олимпиадегьо бэхшири гьемме тербиедоренигьо десдей имуре. - Гьелбетте верзуьшлуьни! Оммо бегем гьейсэгIэт бесгъунигьо э школьни олимпиадегьо вес сохдени эри дарафдеи э зеверие соводие идоре?
- ГIэмел миев, ки э пуре тегьеревоз субут сохдени нишоней эн еки школехундеварасдегоргьой иму, биригьо бесгъунбер эн Гьемуруссиетлуье школьни олимпиаде э товун биологие ве экологие, э барасигьой эну гуьре у веноре омори э хьисоб зеверие соводие идорей Москов. Гьечуь бирени эзу товун ки лицей лап хуб хьозуьр сохдени хундегоргьой хуьшдере.
- Чуьжиреи лицей-интернат, э комики ишму ченд салгьо кор сохденит?
- И у идореи э комики хунденуьт эгъуьлменде гIэилгьо, эже гIэилгьоре оморенуьтгьо эз е шегьериге доре оморени жиге эри зигьисдеи. Э лицей вокурде омори жуьр-бе-жуьре тарафгьо – физико-математически, компьютерно-информационни, химико-биологически ве гуманитарни. Ме эрклуь биренуьм э проект имуревоз, у суьфдеини э республике, кор сохденигьо 33 сал. Э лицей иму хунденуьт биевгьо эрхэгьо, угьоре хунденуьт синогълуье тербиедорегоргьо, кимигьо эзугьо кандидатгьой гIилмини ве гье евэхди тербие доренуьт э зеверие соводие идорегьой республике.
- Чуьтам рэхь рафденит э четине хундегоргьоревоз, э гIэилгьоревоз эз зобуне кифлетгьо, комигьоки дегмиш биренуьт э тербиедорегор гьемчуьн э гьеммей класс?
- Кими вэхд иму э сер хундегоргьо венореним зобуне нум. Ме нисе дануьсденим гофгьо «четине хундегор». Эгенер тербиедорегор эки тербиевегуьрдегор хуьшде не офди гъэножогъи, умогьой тэхсикор келетеи. Ижире э гоф нисе не диширенигьо школехундегоргьоре гереки доре омбаре гъувот, вэгIэдо ве хьэрекети сохде мерэгIлуь сохде угьоре эки нубогьой хуьшде. Хубе гъэножогъигьой эн тербиедорегор ве эн хундегор мие вокурде биев э соводлуье гоф сохдеигьо, э пуьруьшсохигьо, э меслэхьэтсохигьо – одоми-одомини, оммо у бинелуье гъуллугъчи нисди. Ве и гьисди – гьэгъилуье тербиедореи. Енебуге гьичиш нибу.
- Борис Абарамович, чуьтам ишму фикир сохденит: э чуь дери сур эни омбаре вэхдине бэхдлуье корисохи эн десдей ишму гьемчуьн эн хунденигьо идорей ишму?
- Фикир сохденуьм, гьэгъилуье муьхкемлуье сур бараси иму, дери э у, ки иму муьхкемлуье екфикирсохгьоим, тербиедорегоргьо, тербиевегуьрдегоргьо ве деде-бебейгьо. Гьееки э гьемкорсохгьоревоз иму дошденим гIэдотгьой хунденигьо идорей имуре, комики бири 34 сале. Э гьеки э меревоз кор сохденуьт мэгIрифетлуье тербиедорегоргьо, хунденуьт эгъуьлменде гIэилгьо, э иму кумеки сохденуьт дедегьо ве бебегьо, гъувот доренуьт хунденигьо ве тербиедоренигьо коргьоре, и биней неки эн лицей имуни гьемчуьн эн гьер барасилуье ве мэгIрифетлуье кори. Гереки э пушо норе везифегьо, эки комигьоки хьэрекети сохденуьт рафде жовоне хундегоргьо, гуьнжуьнде гьемме овхьолетгьоре эри вокурде мэгIрифет энугьоре. Иму гьеммише э пушой гIэилгьо нореним, ки гереки бирмунде минкингьой хуьшдере э олимпиадегьо. Хундегоргьой лицей иму бирмунденуьт минкини корисохире, буьлуьнде барасигьоре, герме хосдеире эки дананигьо…
